Morgunblaðið - 22.10.2005, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 2005 43
UMRÆÐAN
„ÞAÐ er mál kirkjunnar,“ sagði
Halldór Ásgrímsson forsætisráð-
herra við blaðamenn aðspurður
hvort kirkjan ætti að leyfa samkyn-
hneigðum pörum að ganga í hjóna-
band. Íslenskt samfélag mun fylgj-
ast vel með því
hvernig kirkjan bregst
við þessum orðum
Halldórs. Það er eitt
af grundvallarmann-
réttindum að fá að
ganga í hjónaband en
samtímis snýst málið
einnig um trúarlegar
kennisetningar kirkj-
unnar. Það hefur hing-
að til verið viðhorf
kirkjunnar að Guð hafi
stofnað til hjónabands-
ins og það eigi að vera
milli karls og konu.
En einmitt hér skul-
um við staldra aðeins við. Fyr-
irbærið „hjónaband“ var nefnilega
samfélagsleg venja löngu áður en
kristin trú og menning kom til sög-
unnar. Form hjónabands hefur
einnig verið mjög mismunandi eftir
menningarheimum og t.d. eru bæði
einkvæni og fjölkvæni þekkt.
Þegar við í kirkjunni biðjum í
hjónavígslu og höfum eftirfarandi
orð eftir: ,,… Guð hefur skapað karl
og konu og ákvað þau til hjúskapar
… varðveita og blessa þessi brúð-
hjón,“ þýðir það að við, sem kristið
fólk, erum að þiggja náð og blessun
Guðs í hjónabandinu, umfram gildi
hennar sem samfélagslegrar stofn-
unar. Við játum takmörk okkar sem
einstaklinga og þökkum Guði fyrir
að leiða okkur í hjóna-
band. Við trúum að
hjónabandið muni lyfta
tilveru okkar upp á
æðri stig. En spurn-
ingin sem kirkjunni er
nú ætlað að svara er
sú hvort kynja-
samsetning í hjóna-
bandi eigi áfram að
skipta máli.
Eins og við vitum
vel endar um helm-
ingur hjónabanda með
skilnaði í samfélagi
okkar. Eftir skilnað
virðist fólk skiptast í
tvennt, annaðhvort leitar það að
nýjum maka eða sættir sig við að
lifa án maka.
Ég er sjálfur einn af þeim sem
hafa upplifað skilnað. Ég gekk í
hjónaband og þáði blessun Guðs en
gat ekki haldið mín eigin loforð. Ég
hugsa oft um ófullkomleika sjálfs
míns og dýrmæti þess að geta átt
lífsförunaut. Ég hika við að segja
við fólk að það eigi bara að vera
ánægt með að lifa eitt, þótt oft sé
maður neyddur til þess, þar sem
mér finnst það að nokkru leyti vera
tengt þeirri kennd fólks að telja sig
vera sjálfu sér nægt, s.s. að útiloka
náð Guðs og aðstoð (ég á þó ekki
við að fólk skuli halda í hjónabönd
hvernig sem þau standa).
Þegar ég lít á þá staðreynd hve
auðveldlega við getum eytt náð
Guðs í tómi, jafnvel við sem fáum
hana með blessun, finnst mér
ókristilegt að fólk sem óskar eftir
því skuli ekki geta fengið hjóna-
vígslu kirkjunnar, aðeins vegna
þess að það er af sama kyni. Guð
segir: ,,Ég vil gjöra honum með-
hjálp við hans hæfi“ og ég legg
mína trú á þá náð Guðs sem er í
samræmi við heildarboðskap Bibl-
íunnar en ekki á kynjasamsetn-
inguna í hjónabandi sem slíka, sem
ég tel vera bundna við ákveðinn
menningarheim.
Kennisetning kristninnar er alls
ekki óbreytanleg, það sýnir sagan
okkur. Málið snýst frekar um það
hver hefur hugrekki til þess stíga
fram og hvenær til þess að leiða
breytingarnar þar í samræmi við
aukinn skilning okkar og þekkingu
á manneskjunni og réttindum henn-
ar.
Kirkjuleg vígsla
samkynhneigðra
Toshiki Toma fjallar um
hjónabönd samkynhneigðra
’Kennisetning kristn-innar er alls ekki
óbreytanleg, það sýnir
sagan okkur.‘
Toshiki
Toma
Höfundur er prestur innflytjenda.
MIKIÐ hefur verið fjallað í
fréttum undanfarið um lélega af-
komu kríu og sjófugla hér við land
og annars staðar.
Varp hafi misfarist
og er fæðuskorti
kennt um. Ekki sé
lengur að finna sand-
síli, sem sé aðalfæða
þessara fugla.
Ekki er nóg með
að varp hafi misfarist
heldur eru lundapysj-
ur óvenju rýrar og
vanburða og full-
orðnir fuglar horaðir.
Svipaðar fréttir hafa
borist frá Noregi,
sjófuglar á Vest-
urströndinni drepast
úr hor, og ástandið virðist hið
sama í löndunum í kringum Norð-
ursjó. Sandsílaveiðar hafa verið
bannaðar við Norðursjó en þar
hefur verið lægð í sandsílastofn-
inum óvenju lengi, eða ein 3 ár.
Veiðunum hefur verið kennt um,
eins og alltaf þegar eitthvað fer
úrskeiðis.
Norskur sérfræðingur sem rætt
var við kenndi um ofveiði á sand-
síli og kolmunna. Athyglisvert, því
fuglar lifa ekki á kolmunna. Hér
heima leggja menn til að loðnu-
veiðar verði bannaðar, en ekki
hjálpar það sandsílinu.
Í viðtali við Morg-
unblaðið 25. sept-
ember sagði sérfræð-
ingur á Hafró „að það
hefði enginn skoðað
þetta ástand og á
meðan væri aðeins um
getgátur að ræða“.
Ekki mikils að
vænta af þeim bæ
Íslenskir fiskimenn
hafa meiri skilning á
þessu máli en Haf-
steinn Guðmundsson í
Flatey sagði árið 2004
í viðtali við Brimfaxa,
tímarit Landssambands smábáta-
eigenda, um fiskinn í Breiðafirði :
,,Hér áður fyrr þóttu mikil höpp
þegar fiskigöngur komu inn í
fjörðinn. Nú má segja að það sé
næst því versta sem getur komið
fyrir. Hér er fjörðurinn fullur upp
að öllum nesjum. … það er nánast
það versta sem komið getur fyrir
því þorskurinn er búinn að klára
allt æti. Sandsíli hefur ekki komið
frá botninum upp í yfirborðið síð-
astliðin sex ár, þar sem það
myndaði torfur sem fuglinn sótti
í.“
Ástand fiskistofna
Meðalþyngd þorsks eftir aldri
við Ísland er sú slakasta sem
mælst hefur, en það er órækt
merki um hungur og fæðuskort.
Talið er að sjaldan hafi verið
meiri ýsa við landið og út-
breiðslan víðari en þekkst hefur.
Algengt er að þó þorskur á
ákveðnu svæði sé horaður getur
ýsa á sama svæði verið í ágætum
holdum. Ástæðan er sú að þegar
þorskur og ýsa hafa í sameiningu
klárað fæðuna ofan við botninn þá
getur ýsan sótt fæðu, skeljar og
sandsíli, t.d., niður í botninn.
Þetta sést m.a. á því að oftast er
magainnihald ýsu svart af drullu.
Færeyjar
Við Færeyjar sveiflast þorsk-
veiðar mjög mikið og hratt, vænt-
anlega vegna samsvarandi sveiflna
í stofnstærð þorsks. Sjófuglar
sveiflast í sama takti og þorskafl-
inn, þegar aflinn er lítill er af-
koma fuglanna slæm og öfugt.
Sveiflur í stofnstærð þorsks má
skýra með því að þorskurinn sé
leikstjórnandinn, þegar honum
fjölgar gengur hann nærri fæðu
sinni, m.a. sandsíli, fugli fækkar
og þorskurinn sjálfur fer að hor-
ast. Hann fer að éta bræður sína,
eða deyr úr hungri. Stofninn
minnkar hratt og sandsílið fær
frið. Fuglinn fer aftur að fá æti og
varp og viðkoma eykst. Samtímis
verður til meira æti handa þorski,
nýliðun eykst og honum fer aftur
að fjölga og atburðarásin end-
urtekur sig. Þetta eru ekki flókin
fræði ef menn á annað borð vilja
skilja þau.
Norðursjór
Ég fór í rannsóknaleiðangur á
snurvoðarbáti í Norðursjó vorið
2003. Þá var í Norðursjó krökkt af
ýsu af metárganginum frá 1999 og
þótt hún væri 4 ára gömul var hún
aðeins um 30 cm að stærð, horuð
og kynþroska. Jafnstór þorskur
var horaður, afétinn af ýsunni. Þá
var sandsíli mjög farið að minnka
og sílaveiðum kennt um. Þessi ýsa
úr 99-árganginum er enn ríkjandi
í Norðursjó, orðin 38 cm að með-
altali, aðrir árgangar ýsu hafa
ekki fengið að komast á legg,
þorskurinn lélegur og sandsílið ku
horfið. Enn er sandsílaveiðum
kennt um.
Miklar takmarkanir eru á ýsu-
veiðum, vegna meintrar ofveiði og
breski flotinn er nánast orðinn
ónýtur, skipum sem stunda veiðar
á botnfiski hefur fækkað um 70%
á 4 árum. Skipin voru rifin í Dan-
mörku og er það reyndar eina
„iðngreinin“ tengd fiskveiðum,
sem blómstrar þar í landi. Engum
dettur í hug að tengja sandsíla-
skortinn við át ýsunnar, þótt ýsan
sé sérfræðingur í sandsílaáti, étur
hrognin og tekur sílið meðan það
er niðri í sandinum fyrstu vik-
urnar eftir klak.
Þótt horfellir hafi orðið hjá
svartfugli fyrir norðan land
snemma árs 2002 (www.fiski.com/
svartfugl) hefur Hafró enn ekki
hafið rannsóknir sem skýrt gætu
málið, t.d. á fæðutengslum fugla
og fiska.
Eðlilegasta lausnin á þessum
sandsílaskorti og fugladauða er að
mínu mati sú að stórauka þorsk-
og ýsuveiðar, nokkuð sem myndi
gefa af sér miklar tekjur.
Ólíklegt er að Hafró fallist á
slíka lausn, enda punga þeir út 70
milljónum króna í matvælaaðstoð
– til að kaupa loðnu handa hungr-
uðum þorski í Arnarfirði.
Sandsílið, sjófuglinn
og fiskurinn
Jón Kristjánsson fjallar
um stofnstærð fisks ’Eðlilegasta lausnin áþessum sandsílaskorti
og fugladauða er að
mínu mati sú að
stórauka þorsk- og
ýsuveiðar...‘
Jón
Kristjánsson
Höfundur er sjálfstætt
starfandi fiskifræðingur.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
HÉR eru 24 ástæður fyrir því að ég
ætla að ganga út klukkan 14.08 hinn
24. október:
1. Konur á Íslandi hafa einungis
64,15% af tekjum karla.
2. Einungis þriðjungur alþing-
ismanna er konur.
3. Örfáar konur eru í stjórnum
fjármálafyrirtækja á Íslandi.
4. Mæður bera almennt meiri
ábyrgð á börnum og heim-
ilishaldi en feður.
5. Konur fá síður stjórnunarstöður
en karlar.
6. Ég geng út fyrir hönd þeirra
kvenna sem ekki þora eða geta
barist fyrir rétti sínum.
7. Það að konur fá oftast forræði
yfir börnunum við skilnað send-
ir körlum röng skilaboð.
8. Umgengnisréttur feðra er ekki
alltaf virtur á Íslandi í dag og
sumir feður virða hann ekki.
9. Heimilisofbeldi viðgengst enn í
dag.
10. Ef kona stjórnar af röggsemi er
hún sögð frek.
11. Ef karl stjórnar af röggsemi er
hann sagður ákveðinn
12. Vændi, sem aukavinna, er lög-
legt á Íslandi í dag.
13. Örfáar konur eru forstjórar í
stórfyrirtækjum á Íslandi í dag.
14. Krafa samfélagsins um að kon-
ur skuli vera sætar og mjóar
getur valdið lífshættulegri át-
röskun.
15. Umönnunar- og kennslustörf
eru illa metin til fjár.
16. Konur fá verri starfslokasamn-
inga en karlar.
17. Margar fyrirmyndir barna okk-
ar úr sjónvarpi vinna gegn jafn-
rétti.
18. Íslenska þjóðkirkjan fræðir
okkur um Guð sem karl en ekki
sem konu.
19. Konur í dag virðast sumar ekki
meta sig til eins hárra launa og
karlmenn.
20. Sumir halda að slagsíðan verði
ekki leiðrétt án þess að beita
karlmenn misrétti.
21. Kona hefur aldrei verðið for-
sætisráðherra á Íslandi.
22. Konur af erlendum uppruna
verða fyrir misrétti á Íslandi í
dag.
23. Sumir halda að misréttið sé al-
farið konum sjálfum að kenna.
24. Ég treysti mér ekki til að bíða
eftir því að þetta lagist af sjálfu
sér.
Áfram stelpur! Mömmur, ömmur,
dætur, frænkur og vinkonur. Sjáumst
á mánudaginn!
MATTHILDUR
HELGADÓTTIR,
Fjarðarstræti 38, Ísafirði.0
Áfram stelpur
Frá Matthildi Á. Helgadóttur: