Morgunblaðið - 22.10.2005, Blaðsíða 48

48 LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Magnús PálmiEyjólfsson, fv.
sýslufulltrúi á
Hvolsvelli, fæddist á
Undralandi í
Reykjavík 22. júlí
1920. Hann lést á
sjúkrahúsi í Austur-
ríki 12. október síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Guðríður
Magnúsdóttur
rjómabússtýra, f. 2.
nóvember 1882, d.
2. desember 1930,
og Eyjólfur Gísla-
son innheimtumaður í Reykjavík,
f. 17. maí 1888, d. 19. október
1955. Systkini hans eru Trausti, f.
19. janúar 1914, d. 26. nóvember
1990, Reynir kaupmaður, f. 28.
júlí 1916, d. 29. janúar 1987, og
Svala kaupmaður, f. 21. júní 1918.
Eiginkona Pálma er Margrét
Jóna Ísleifsdóttir f.v. trygginga-
fulltrúi, frá Miðkoti í Fljótshlíð, f.
8. október 1924. Þau voru gefin
saman í Breiðabólstaðarkirkju
20. apríl 1946. Foreldrar hennar
voru Ingibjörg Kristjánsdóttir
húsmóðir og Ísleifur Sveinsson
trésmíðameistari. Börn Pálma og
Margrétar eru: 1) Guðríður Björk
fjármálastjóri, f. 5. mars 1945.
Maki Guðmundur Ingvar Guð-
mundsson, f. 30. janúar 1945, d. 5.
ágúst 2002. Börn þeirra eru
Hrefna sálfræðingur og fram-
haldsskólakennari, f. 13. nóvem-
ber 1966, og Pálmi markaðsstjóri,
f. 17. júlí 1973. 2) Ingibjörg fram-
kvæmdastjóri Velferðasjóðs
barna, f. 18. febrúar 1949. Maki
Haraldur Sturlaugsson fram-
kvæmdastjóri, f. 24. júlí 1949.
Börn þeirra eru: Sturlaugur sjáv-
arútvegsfræðingur, f. 9. ágúst
1973, Pálmi viðskiptafræðingur,
f. 2. ágúst 1974, Ísólfur rekstr-
arstjóri, f. 2. febrúar 1979, og
Haraldur nemi, f. 21. mars 1989.
3) Ísólfur Gylfi, sveitarstjóri og
fv. alþingismaður, f. 17. mars
1954. Maki Steinunn Ósk Kol-
beinsdóttir kennari, f. 8. júlí 1957.
Börn þeirra eru: Pálmi Reyr við-
skiptafræðingur, f. 8. október
1979, Margrét Jóna nemi, f. 12.
september 1984, Kolbeinn nemi,
f. 16. apríl 1986, og
Birta nemi, f. 12.
júlí 1988.
Pálmi missti móð-
ur sína ungur og
ólst upp í Neðra-Dal
undir Vestur-Eyja-
fjöllum hjá hjónun-
um Guðbjörgu
Ólafsdóttur og
Ingvari Ingv-
arssyni. Hann
stundaði nám við
Héraðsskólann að
Laugarvatni og út-
skrifaðist þaðan
1939. Hann flutti á Hvolsvöll árið
1941 og þau Margrét eru einir af
frumbyggjum Hvolsvallar. Pálmi
var verslunarstjóri hjá Kaup-
félagi Hallgeirseyjar, síðar Kaup-
félagi Rangæinga, en lengst af
fulltrúi hjá sýslumanni Rang-
æinga eða í 44 ár. Pálmi var virk-
ur þátttakandi í félagsstafi í
Rangárþingi. Hann var m.a. for-
maður sóknarnefndar Stórólfs-
hvolskirkju, formaður stjórnar
Héraðsbókasafns Rangæinga,
formaður stjórnar Kaupfélags
Rangæinga, sat í sýslunefnd
Rangæinga og var í stjórn
Byggðasafnsins í Skógum og var
formaður náttúruverndarnefndar
Rangárvallasýslu. Hann átti sæti í
yfirkjörstjórn Suðurlandsum-
dæmis um árabil. Hann sat í
byggingarnefnd Stórólfshvols-
jarða en sú nefnd sá um úthlutun
lóða á Hvolsvelli. Hann var mjög
áhugasamur um framgang ým-
issa hagsmunamála í Rangár-
þingi. Pálmi var einn af stofnend-
um Rotaryklúbbs Rangæinga og
var meðlimur klúbbsins til dauða-
dags og sæmdur æðstu viður-
kenningu Rotarymanna, Paul
Harris-heiðursmerkinu. Hann var
sæmdur riddarakrossi hinnar ís-
lensku fálkaorðu. Pálmi var vel
hagmæltur og gaf út bókina Í
ljósaskiptunum árið 2000. Fjöldi
greina og ljóða eftir Pálma hefur
birst í bókum, blöðum og tímarit-
um. Pálmi og Margrét bjuggu all-
an sinn búskap á Hvolsvelli.
Pálmi verður jarðsunginn frá
Selfosskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 11.
Að vera með fólki sem manni þyk-
ir vænt um og finna ekkert nema
elskusemi frá, er verðmætara en allt
gull veraldar. Þess hef ég fengið að
njóta. Mín mesta gæfuför í lífinu var
sunnudagsferð austur fyrir fjall fyr-
ir 35 árum. Þá féllst ég á að keyra
unga hjúkrunarkonu til föðurhús-
anna en hún hafði verið illa haldin af
heimþrá um einhvern tíma.
Þegar ég kom inn í hlýja húsið
hennar á Hvolsvelli fann ég hvað dró
hana heim. Foreldrarnir biðu á
hlaðinu með opinn faðminn og ilm-
urinn af steikinni lagði á móti okkur.
Tengdafaðir minn sem nú er kvadd-
ur, var þá í fyrsta sinn að bera mig
augum. Honum var mikið í mun að
hér væri almennilegur maður á ferð-
inni. Hóf hann þegar að spyrja mig
spjörunum úr. Spurningarnar voru
margslungnar og flóknar og satt að
segja vafðist mér tunga um tönn.
Fram á síðasta dag var hann að inna
mig eftir svörum því mörgum mik-
ilvægum spurningum væri enn
ósvarað. Fróðleiksfýsn Pálma var
mikil en þarna var hann auðvitað að
athuga hvort eitthvert vit væri í
ráðahag okkar Ingibjargar. Ekki
leist honum betur en svo á útkom-
una úr prófinu að hann kallaði dótt-
ur sína á eintal. Sagði hann henni
umbúðalaust að ekki litist sér á blik-
una, drengurinn væri greinilega
dauðyfli eða þunglyndur, nema þá
hvort tveggja væri. Það var sem
sagt ekki við hann að sakast að svo
fór sem fór, áköf varnaðarorð
breyttu engu um framhaldið. En víst
er að frá þessum degi stóð Pálmi
með mér í gegnum þykkt og þunnt.
Hann hvatti mig skilyrðislaust og
leit á alla mína lesti sem stórkost-
lega kosti.
Hann fylgdist vel með öllu sem
fjölskyldan tók sér fyrir hendur, var
óþreytandi að hrósa og uppörva.
Stoltur var hann af fólkinu sínu en
um leið ofurviðkvæmur ef honum
fannst á það hallað. Pálmi var maður
mikilla andstæðna. Viðkvæmur al-
vörumaður en um leið óborganlegur
grallari sem sá eitthvað skoplegt við
flestar aðstæður. Hann var mikill
sveitamaður og náttúrubarn, en um
leið heimsborgari sem naut þess að
ferðast um heimsins höf. Hann var
mikill ferðagarpur en um leið heima-
kær. Hann var gjarnan feginn að
koma heim til Möggu sinnar að
ferðalokum, hvort sem ferðinni var
heitið til Hornafjarðar, Akureyrar
eða eitthvað þar á milli. Pálmi tók
gjarnan rútuferð að morgni og var
kominn heim aftur að vörmu spori.
Ferðirnar máttu vera langar en ekki
taka langan tíma.
Hvolsvöllur var staðurinn hans.
Þar var hann einn af frumbyggjun-
um. Hann sá þorp verða til og lagði
gjörva hönd á margt sem varð
staðnum til bóta. Gladdist hann inni-
lega við hvert framfaraspor. Á
sýsluskrifstofunni starfaði hann í yf-
ir fjörutíu ár og þjónaði fólkinu vel í
Rangárþingi. Greiðvikni og útsjón-
arsemi var hans aðalsmerki. Hvols-
völlur getur seint orðið samur án
Pálma.
Honum var margt til lista lagt,
skáldmæltur og ritfær mjög. Söng-
elskur var hann og hringdi oft í
krakkana sína snemma dags. Hafði
hann þá ort ljóð og söng það hátt og
snjallt í símann.
Það má segja að margt hafi verið
mér framandi á Hvolsvelli, t.d. það
að menn skuli bresta bókstaflega í
söng er þeir hittast, kasta fram vís-
um, keppast um að segja sögur og
hlæja hátt og mikið. Kossaflensinu
átti ég hins vegar erfiðast með að
venjast en með árunum hef ég þó
kunnað að meta það betur og betur.
Glaðbeittur mætti Pálmi hverju
verkefni. Í öll þessi ár hef ég aldrei
heyrt hann kvarta. Það mátti ætla
að á Hvolsvelli væri alltaf sól og
blíða, þvílík var heiðríkjan í huga
hans. Síðasta ferð Pálma varð lengri
en við hugðum en eitthvert hugboð
hefur hann sjálfur haft um að tíminn
væri kominn. Aðfaranótt sunnu-
dagsins 9. október fékk hann alvar-
legt áfall. Var hann lagður inn á
sjúkrahús í Innsbruck í Austurríki
og lést hann þar skömmu síðar. Þeg-
ar við Ingibjörg komum að sjúkra-
beði hans var gamli sýsluskrifarinn
og meðhjálparinn í Stórólfshvols-
kirkju í framandi umhverfi, hraða og
hátækni, já hann hafði lifað tímanna
tvenna. Það sem var óbreytt var ró
eiginkonunnar sem sat trúföst hjá
honum til síðustu stundar. Það var
eitthvað heilagt við að sjá þessi full-
orðnu hjón kveðjast í hinsta sinn.
Hann var sáttur við Guð og menn og
í vasanum á ferðafötunum fannst
bréf þar sem hann þakkar forsjón-
inni gott líf og samferðamönnum
sínum allar gleðistundirnar. Hann
Pálmi lifði skemmtilegu lífi.
Að leiðarlokum þakka ég honum
allt og vona að ég verði betur und-
irbúinn að svara erfiðum spurning-
um þegar við hittumst næst. Minn-
ing hans mun lifa lengi.
Haraldur Sturlaugsson.
Pálmi tengdapabbi og ég vorum
vinir. Ég átti minn stað í hjarta hans
eins og svo margir aðrir enda vissi
tengdapabbi að það er enginn kvóti
á kærleikanum. Hann veitti ríkulega
af kærleiksbrunninum til fjölskyld-
unnar, vina og samferðamanna.
Hann vildi öllum vel, var jákvæð-
astur allra og gleðigjafi til síðustu
stundar. Pálmi hafði ríka kímnigáfu
og honum var einkar lagið að sjá
spaugilegar hliðar á hlutum sem
aðrir sáu ekki. Ég kallaði Pálma eig-
inlega aldrei annað en tengdapabba,
hann reyndist mér líka sem besti
faðir frá fyrstu stundu, hrósaði mér
fyrir allt sem ég gerði jafnvel
minnsta viðvik. Hann lét mann fá á
tilfinninguna að maður væri einstak-
ur og það er eiginleiki sem ekki er
öllum gefinn.
Pálmi var einn þeirra manna sem
setti svip á bæinn sinn. Hann var
sterkur persónuleiki sem unni
heimabyggð sinni og leit á sig sem
fulltrúa hennar hvar sem hann fór.
Saga Hvolsvallar og Pálma er sam-
ofin í 65 ár, enda var hann meðal
þeirra fyrstu sem settist þar að,
byggði sér hús, eignaðist fjölskyldu
og lifði og starfaði nær alla sína
starfsævi. Hann hélt tryggð við allt
sitt samstarfsfólk í gegnum tíðina og
hafði það í háum metum.
Pálmi átti sér mörg áhugamál
enda leiddist honum ekki í þau
fimmtán góðu ár sem hann átti, eftir
að hann hætti að vinna. Þótt hann
væri orðinn 85 ára leit hann aldrei á
sig sem gamalmenni. Hann taldi t.d.
að félagsstarf eldri borgara væri
ekki fyrir sig en fór oft að „skemmta
gamla fólkinu“ eins og hann orðaði
það. Pálmi fór í gönguferðir, hjóla-
túra, bíltúra og í sund. Hann hafði
einstaklega gaman af því að syngja,
orti ljóð, sagði sögur og skrifaði um
ýmis sagnfræðileg efni, en sam-
göngusaga landsins og bílar voru
þar efst á blaði. Ferðalög voru líka
áhugamál, ekki síst að ferðast innan-
lands, en rútuferðir í útlöndum voru
hin besta skemmtun því þá gat hann
setið í fremsta sæti og sagt sögur og
flutt ljóð, stjórnað fjöldasöng og
stytt samferðafólkinu stundirnar.
Það var einmitt í slíkri ferð sem
hann endaði ævidaga sína, sagði sína
síðustu sögu, sáttur við allt og alla.
Pálmi vissi vel að hverju stefndi,
hann sagði mér áður en hann fór ut-
an að nú væru þeir nær allir farnir,
gömlu skólafélagarnir frá Laugar-
vatni, honum fannst hann orðinn
allra kalla elstur þótt hann væri
svona lífsglaður og hress. Ég hefði
nú kysst hann og knúsað svolítið
betur þegar hann fór ef ég hefði vit-
að að þetta væri síðasta skiptið sem
við kvöddumst. En svona er nú lífið
og sem betur fer trúum við því alltaf
að á morgun komi nýr dagur.
Pálmi var einkar lánsamur í
einkalífi sínu. Enga göfugri mann-
eskju þekki ég en Margréti tengda-
mömmu mína. Hún er æðrulaus og
yndisleg og þeirra samband var allt-
af jafn fallegt. Börnin þeirra sögðu
stundum: „Svei mér þá, ég held bara
að hún mamma sé enn þá skotin í
honum pabba.“ Og það var satt.
Tengdapabbi minn var ákaflega
stoltur af sínu fólki. Hann kvað það
gæfu hvers manns að eiga góða fjöl-
skyldu, börn, tengdabörn og barna-
börn voru mikils metin. Þegar
barnabörnin komu í heimsókn til afa
og ömmu tók hann hlýlega utan um
þau klappaði þeim á öxlina og sagði:
„Mikið ertu nú að verða myndarleg-
ur, Fúsi, það verður nú örugglega
eitthvað úr þér.“ Fúsi var samheiti
fyrir strákana í fjölskyldunni.
Eldhúskrókurinn hlýi á Hvolsveg-
inum verður tómlegri án Pálma. Þar
sátum við oft saman og borðuðum
nýbakaða flatköku með kæfu.
Magga að sýsla við eldavélina. Hann
laumar hljóðlega litlum bita að
hundinum Mola, vini sínum, sem sit-
ur hlýðinn undir borði og bíður eftir
því að fara með „afa“ í göngutúr. Við
fáum okkur sopa af heitu kaffi og
hann segir mér sögur og við hlæjum
saman. Þessar minningar eru dýr-
mætar, andrúmsloftið í eldhúsinu,
notalegt viðmótið og kærleikurinn
liggur í loftinu.
Í dag fékk ég ljóðabók að gjöf frá
vinkonu minni, Unni Sólrúnu Braga-
dóttur, þar er fallegt ljóð sem heitir
Dagrenning:
Ef einn þú með sorginni situr
þú sérð hve dökkklædd hún er,
með brostin augu og bitur
og bágindin utan á sér.
Bjódd’enni bjartari klæði,
brostu til hennar hlýtt,
veittu svo voninni næði
til að verma allt uppá nýtt.
Elsku Magga og fjölskyldan öll.
Við getum öll yljað okkur við ómet-
anlegar minningar um góðan mann
sem nú er genginn. Hann sagði allt-
af: „Það er ekki sorg þegar gamla
fólkið deyr, en það getur verið sökn-
uður.“
Við söknum þín öll, elsku Pálmi,
guð geymi þig.
Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir.
Þeir deyja ungir sem guðirnir
elska. Þetta sagði afi Pálmi oft og
hló þá jafnan dátt, steinhissa á því
hvað hann hafði náð háum aldri. Því
verður hins vegar ekki á móti mælt
að í raun hafi hann yfirgefið þetta
tilverustig ungur, þvílíkur var lífs-
þrótturinn og eljan, allt fram á síð-
asta dag. Það var jákvæðni og lífs-
gleði sem einkenndi allt hans
viðmót. Hann var alltaf snöggur að
sjá eitthvað skoplegt við hvaða að-
stæður sem upp komu og var hann
óspar að gera grín að sjálfum sér.
Afi hafði yndi af því að segja sögur
og brandara enda hafði hann
ógrynni af slíku á takteinum. Sann-
leikanum var þá stundum hliðrað að-
eins en skemmtanagildið frekar haft
í fyrirrúmi. Sumar sögurnar hafði
maður heyrt oftar en einu sinni og
oftar en tvisvar en alltaf hló maður
jafn mikið og enginn hló hærra en
afi sjálfur. Aldrei man ég eftir að
hafa séð hann öðruvísi en léttan í
lund og aldrei heyrði ég hann
kvarta.
Ég fékk það alltaf sterkt á tilfinn-
inguna að afi lifði hvern dag nánast
eins og hann væri sá síðasti. Hann
vildi sjaldan vera kyrr. Þó heima-
kær væri hann, vildi hann vera mik-
ið á ferðinni bæði innanlands og ut-
an. Þegar hann var heima við fór
hann nánast daglega í langa göngu-
og hjólatúra. Afi hafði gaman af því
að hitta fólk og hikaði hann aldrei
við að gefa sig á tal við bláókunnugt
fólk á förnum vegi og spyrja það
spjörunum úr. Hann virtist eiga
auðvelt með að ná til fólks með létt-
leika sínum og húmor. Þegar ég var
á mínum unglingsárum þótti mér
þetta stundum erfitt þegar hann
vatt sér að kunningjunum. „Hverra
manna ert þú? Hvað gerir hann?“
Þannig hélt hann áfram lengi. Með
auknum þroska hef ég síðar dáðst að
þessari framhleypni og hefði ég
gjarnan viljað tileinka mér þennan
eiginleika þó sennilega sé ég ekki
þannig að upplagi. Afi var mjög
fróðleiksfús. Hann fylgdist alla tíð
vel með öllum fréttum og hafði gam-
an af lestri góðra bóka, eiga þau
hjónin mikið safn bókmennta. Afi
vissi alltaf upp á hár hvað hver fjöl-
skyldumeðlimur var að fást við
hverju sinni, hvort sem það var í
námi eða starfi.
Fjölskyldan hefur alla tíð sogast
að þeim afa og ömmu á Hvolsvelli.
Aldrei hefur alvöru samkvæmi verið
haldið í fjölskyldunni öðruvísi en að
þau væru mætt og var það yfirleitt
afi sem hélt uppi fjörinu.
Mér er það ógleymanlegt þegar
við bræðurnir vorum litlir peyjar í
heimsókn á Hvolsvelli. Þessar heim-
sóknir voru hreint ævintýri í okkar
augum. Amma Margrét bakaði alla
daga ýmist pönnsur, snúða, flatkök-
ur eða kleinur og afi þvældist með
okkur um allt, í vörubíla, vinnuvélar
eða lögreglubíla þar sem við fengum
að valsa um og fikta að vild. Erfitt
átti maður með svefn þegar maður
dvaldi ungur á Hvolsvelli þar sem
eftirvæntingin fyrir næsta degi var
mikil.
Ég er þakklátur fyrir þann tíma
sem ég hef fengið með afa og það
veganesti sem ég hef fengið út í lífið
frá þeim hjónum. Þau hafa kennt
mér að meta það sem mestu máli
skiptir í lífinu. Amma hefur alla tíð
hugsað einstaklega vel um karlinn
sinn. Þau voru miklir vinir sem
hlógu saman og gerðu óspart grín
hvort að öðru. Guð gefi ömmu styrk
til þess að takast á við missinn sem
hún hefur orðið fyrir. Í huga okkar
munum við geyma fallega minningu
um afa Pálma.
Sturlaugur Haraldsson.
Elsku afi. Það er sárt að kveðja
þig. Ég vissi að það yrði sárt. Af
minn, ég er full af þakklætir fyrir að
hafa átt þig. Þú ert mjög stór hluti
af mér og átt stóran þátt í minni
þroskagöngu. Þú og amma hafið
verið mínir bakhjarlar í gegnum
sætt og súrt. Það er margs að minn-
ast og margt að þakka. Afi minn,
efst í huga mér er þakklætið fyrir
allar gleðistundirnar með þér, það
var alltaf svo gaman hjá okkur og
alltaf mikið hlegið í kringum þig.
Minningin um þig er hlátri og lífs-
gleði skreytt. Og svo eru það allar
gönguferðirnar. Upp um fjöll og
firnindi. Oft hönd í hönd. Lækir og
girðingar voru ekki hindranir, geng-
ið bara beint af augum út í náttúr-
una. Af minn, þú hefur kennt mér
svo mikið. Mér detta í hug setningar
eins og Það er ekki til það sem ekki
rætist úr. Að ganga er besta lyfið.
Það eru ekki launin sem skipta máli,
heldur hvernig þú ferð með. Það
skiptir ekki öllu hvaða starfi þú
gegnir, heldur hvernig þú sinnir því.
Og svo framvegis og svo framvegis.
Afi minn, hver á núna að hrósa mér?
Hver á að taka hlæjandi á móti mér
og hvetja mig ætíð til dáða. Það er
auðvelt að dást að þér og ömmu. Svo
hafið svo miklu að miðla. Og tilheyr-
ið reyndri kynslóð. Kynslóðin sem
fer af moldargólfi og á marmara,
eins og þú orðaðir það. Gömlu góðu
gildin höfð í fyrirrúmi, hlúð að öllu
og virðing borin fyrir svo mörgu
sem er að gleymast í dag. Þú elsk-
aðir þína sveit, þú varst stoltur af
þínu og þínum.
Sem barn hélt ég að þú værir hér-
aðshöfðingi Rangárþings. Það var
ekki fyrr en ég var komin vel á full-
orðinsaldur að ég áttaði mig á því að
þessi titill var hvergi til nema í höfð-
inu á mér. Sem krakki var ég svo
stolt af því að ganga með þér um
bæinn, þú þekktir alla, vinkaðir eins
og höfðingi. Klæddur eins og stór-
skáldin sem sjást á styttum bæjar-
ins. Beinn í baki og fínn. Spurðir ný
andlit hvaðan þeir væru og hvert
þeir væru að fara. Varst með fing-
urinn á púlsinum. Með hatt. Svo
varstu alltaf á svo fínum bíl, nýbón-
uðum, stundum bónuðum af okkur
barnabörnunum. Og svo var farið í
bíltúr. Mér fannst flautið þitt að af-
loknu verki svo róandi, sem þú gafst
frá þér þegar þér leið vel á bónuðum
bíl.
Í seinni tíð, þar sem ég hef ekki
komist til ykkar eins oft og ég hefði
PÁLMI
EYJÓLFSSON