Réttur - 01.02.1917, Síða 57

Guðjón Baldvinsson
59
an þessir framfaramenn láta djúp vera staðfest milli sín
og þeirra, sem þeir þykjast vera að hjálpa fram áleið.«
Frá sjónarmiði heimsmenningarinnar eru þessar kenn-
ingar Krapotkins meira en vafasamar. F*að er nú einu
sinni ekki við allra hæfi að verða fræðarar og leiðtogar
lýðsins, og hin óháða vísindastarfsemi, sem í bili getur
virst tilgangslaus, er eitt af því, sem mest hefur lyft
mannkyninu á hærra stig. En það er ómögulegt að kynn-
ast skoðunum Krapotkins og fylgja honum gegnum of-
sóknir, baráttu og fangelsi heima og erlendis, án þess
að elska manninn og dást að honum.
Og í hans anda hneigðist Guðjón meir og meir að
því að kynna sér mein þjóðfélagsins og meinabætur.
Vil ég hér tilfæra þrjá bréfkafla, er hníga í þá átt.
»Eg hef nokkurs konar sunnudagaskóla, nokkrum
krökkum til gagns og gleði hér í sumar. Þau eru skamt
á veg komin aumingjarnir, eins og ég, og eiga langa
leið fyrir höndum upp á hæðir hinnar æðri menningar.
Sumir vilja geysast og þeysa á undan og kæra sig koll-
ótta um þá, sem dragast aftur úr, en mér þykir hitt,
fallegra, að við látum eitt yfir okkur öll ganga og hjálp-
um hvert öðru« (Böggvisstöðum, 17. júlí, 1909).
»Ef ég stæði við upptök tilverunnar og mætti velja
mér veganesti eftir eigin geðþótta, þá held ég að ég
kysi mér helzt vit og getu til þess að rita með augljós-
um og órækum rökum um landsins gagn og nauðsynj-
ar, svo sem atvinnumál og mentamál.
Fyrir mér vakir hugsun, sem ég hef einhversstaðar
lesið á ensku og hljóðar eitthvað á þessa leið: »We
want social thinkers, who can feel deep and think
ciear« — — I should like to be such a social thinker,
Sir!« (ísafirði, 23. des., 1910).
»Ég er altaf að verða meiri og meiri demókrat — og
hugsa mér helzt að beita mér fyrir mál lítilmagnanna,
ef ég get nokkuð. F*að er það bézta, sem mér finst ég
geta gert í joessum undarlega vandræðaheimi. Og svo