Réttur - 01.02.1919, Side 27

Rœktufi og sjálfstœði. 29
sérstæðar heildir og í sveitinni. Áhrif góðra foreldra geta
hæglega horfið fyrir áhrifum misjafnra götubræðra. Sollurinn
glepur námið og sfarfið. Barnið á svo lítið sjálff, til að ann-
ast og elska; venst á alúðarleysi og iðjuleysi. — í skólum
er það viðurkent, að unglingum úr sveit sækist yfirleitt bet-
ur nám.
Flestir okkar mætustu menn eru prestasynir úr sveit. Svo
er víða í heiminum. Og það er engin tilviljun. Heimili
gömlu prestanna voru oftast fyrirmyndarsveitaheimiii. Börn
þeirra ólust upp i sveit, undir handleiðslu mentaðra manna.
Þar er markmið, sem þarf að stefna að.
Straumurinn úr sveitunum er mein, sem þarf að bæta. Það
þarf að grafa fyrir rætur þess, kanna það, áður en reynt er
að græða, Margir halda að straumurinn úr sveitunum stafi
af marglæti manna og aðdáun þeirra á glaum og gljáa kaup-
staðanna. Má vera að þetta valdi nokkru — einkum hér áð-
ur. En þar sem eg þekki til, er það ekki aðalástæðan. Ástæð-
an er s/álfstœðisþrá, sem straumur tímans og allir Iands-
hættir hafa bægt í rangan farveg.
Einhver eðlilegasta sjálfstæðisþrá, er sú, að vilja eignast
sjálfstæð heimili. Enginn hlutur getur verið sjálfsagðari fyrir
þann, sem náð hefir fullum þroska, líkamlega og andlega.
En einmitt þessi sjálfstæðisþrá hefir orðið til þess að tœma
sveitirnar — leiða burt úr þeim ungt fólk og upprennandi,
Taia sjálfstæðra heimila í sveitunum er takmörkuð af göml-
um venjuui og búnaðarháttum. jörðin er bundin í höndum
gömlu bændanna. Unga fólkið á sér tvo kosti. Annar er
sá, að vinna hjá bændum, sem hjú eða lausafólk. Er þá
kaupið lægra en þarf til fjölskylduframfærslu, og hjúin eru
inni í heimili bóndans, og undir hans stjórn, en eiga ekki
heimili sjálf.
I kaupstöðunum geta allir »spilað upp á eigin spýtur«.
Landið er bundið en sjórinn er frjáls. Þeir sveitamenn, sem
ekki eru á jörðum bornir, en vilja reisa heimili og stofna
fjölskyldu, verða oftast að hröklast að sjónum, nauðugir, vilj-
ugir. »Lengi tekur sjórinn við«.