Réttur - 01.02.1919, Blaðsíða 37

Ræktun og siálfstœði.
39
einnig eí land væri unnið undan Markarfljóti, eða öðrum land-
flögðum þar syðra. Stór svæði, hentug til áveitu, eru einnig til
í Þingeyjarsýslu og víða Norðanlands, þar sem slík þorp væru
hugsanleg. — Þorpin gætu jafnvel vaxið upp á skömmum
tíma, um leið og áveitan væri fullgerð. Ættu þau að fá
styrk af opinberu fé, með lánum og, ef til vill, byggingar-
styrk. Ættu þau að byggjast samkvæmt fyrirmyndum frá
þeim, sem vit hafa á, hvað hagfeldast er og smekklegast.
Verður það uium að sjá rísa upp steinhúsaþorp, bygð í fögr-
um stíl, með blómgörðum við húsin, stórum túnum og
engjaflæmum alt í kring, þar sein áður var auðnin ein. Mundu
þorpsbúar geta í saineiningu notað hin vönduðu og stórvirk-
ustu verkfæri, miklu fremur en bændurnir í strjál-býlinu.
Eg hefi nú bent á þær leiðir, sem færastar virðast til þess
að fjölga býlum í sveitum, og gera fólkinu, sem upp vex,
kost á sjálfstæðri atvinnu við jarðrækt. En eg hefi eigi minst
á fjárhagshliðina alment.
Skortur fjármagns befir löngum verið þyngsta þraut land-
búnaðarins. Pað gefur að skilja, að fyrirtæki, sem eru all-
kostnaðarsöm, erfið og arðlaus í byrjun, þó þau veiti ágæt-
an arð þegar stundir líða, muni eigi verða rekin í stórum
slíl án lánsfjár. Enda hefir það sýnt sig um jarðræktina
íslensku. — »Jarðabæturnar« eru svo sáralitlar, varla nema
hjáverk og kák, eins mikið til gamans sem gagns, nema hjá
einstökum efnamönnum og atorkumönnum.
Þrátt fyrir þær gengur alt of hægt með að auka afurðir
landsins, og stafar þetta að miklu leyti af vöntun veltufjár.
Við höfum tvo banka, sem áttu að bjarga. En sú hefir
orðið raunin, að landbúnaðurinn hefir haft þeirra lítil not.
Veldur þar fyrirkomulag þeirra miklu. Pað er aðeins veð-
deild Landsbankans, sein miðuð er við að lána fé út á jarðir,
og lánskjörin þó afarslæm. En nokkru mun þó valdið hafa ill
stjórn og hlutdræg. Er það auðséð, að frekar hafa kaupmenn,
sjávarútvegsmenn og húseignabraskarar komist upp á háborðið
bjá bönkunum heldur en bændur. Oft hefir »ekkert fé verið