Réttur - 01.02.1919, Blaðsíða 36

38
Réttur,

og túni, þá mundi síður hætta á ósamlyndi, og jarðirnar
síður falla í einbýli aftur.
Margir munu nú segja, að þær jarðir séu fáar, sem hægt
er að skifta svo, að úr þeim verði tvær jarðir sæmilega stór-
ar, En menn verða að gæta þess, að skiftingin á að byggjast
á aukinni ræktun, og vera undirbúin um langan tíma. Eg
hygg að helmingur allra jarða á landinu eigi svo mikilnátt-
úrugœdi, að tvöfalda megi burðarmagn þeirra á tuttugu ár-
um, ef bóndinn hefir áhuga á jarðræktinni og fjármagn í
höndum.*) Allar þessar jarðir eru hæfar til skifta meðal erf-
ingja einu sinni. En haldi jarðyrkjuframfarir áfram, og eink-
um ef nýjar leiðir opnast í því efni, er líklegt að skifta megi
stærstu jörðunum aftur og aftur, kynslóð eftir kynslóð, eftir
því sem yrkjan lcemst á hærra stig; svo að úr einni jörð
geti orðið dálítið bæjakerfi — eða sveitarkríli — ef til vill,
alt bygt af afkomendum ættföðursins, sem jörðinni skifti fyrst.
— Margar íslenskar jarðir hafa landstærð á við meðal sveit
erlendis.
— Eg hefi ekki enn gert ráð fyrir býla-fjölgun, sem bein-
h'nis stafi af stórum vatnsveitu-fyrirtækjum. En auðvitað mun
skifting, jarða eins og að framan er lýst, oft geta bygst á engja-
rækt í smœrri sttl. En ætti að taka stór iandflæmi til vatns-
ræktar, mundi býlafjölgunin verða með nokkuð öðru sniði.
Sýnist það sjálfgefið, ef landssjóður leggur fram stórfé til
engjaræktunar og vatnsvirkja, breytir stórum flákum af arð-
litlu óræktarlandi í grösugar engjar, að þing og landstjórn
eigi íhlutunarrétt um notkun landsins. Hagar víða þannig
til í áveituhéruðum, að heppilegast mundi að stofna sveita-
þorp, þar sem best eru túnstæði, og haglendi óræktað í ná-
inunda, neytsluvatn, byggingarefni o. fl. — Pannig löguð
þorp eru nú til, t. d. við Safamýri.
Mig brestur kunnugleik til þess að vita, hvar helst væri
von slíkra þorpa ; hygg þó að þau muni geta myndast sum-
staðar í Flóanum, ef að áveitan kemst þar í framkvæmd;
*) Síðar niun vikið að fjárhagsvandræðum landbúnaðarins.