Réttur - 01.02.1919, Side 53

Samvinnufélögin og andstœðingarnir. 55
frá því, að gerast kaupfélagsmenn. Því verður heldur eigi
neitað, að hún getur og hefir í einstökum tilfellum orðið
þeim til tjóns, sem hafa undirgengist hana; að vísu miklu
sjaldnar, en orð er á gert, og ætíð vegna frámunalegs hirðu-
leysis hlutaðeiganda í því, að gæta að högum og starfrækslu
félagsins. Og þegar kaupfélögin hljóta betri þroska og
reynslu, og einkum þegar nákvæmt eftirlit er komið á, af
hálfu Sambandsfélagsins, mun samábyrgðin verða mjög
hættulítil.
En kosti hefir sameiginlega ábyrgðin vissulega, Skal það
fyrst telja, að hennar vegna verður félagsmönnum betur ant
um allan hag félagsins, og að hafa eftirlit með honum. Enn-
fremur kynna menn sér hag þeirra, sem eru með í ábyrgð-
inni; og þar sem eg þekki til, veit eg þess eigi fá dæmi, að
þeir félagsmenn, sem vel eru efnum búnir, hafa stutt aðra til
að standa í skilum.
Pess má líka geta, að með samábyrgðinni má koma að
svipaðri starfsemi og hin útlendu lántökufélög hafa. Einstak-
ir félagsmenn, sem þurfa á lánsfé að halda, semja um það
við samábyrgðarmenn sína, að þeir megi skulda tiltekna upp-
hæð um vist tímabil, og er það fé, sem þeir þannig taka
að láni, sparifé annara innan samábyrgðarinnar. Er þannig
löguð lántaka gagnólík þeim, sem tíðkast hjá kaupmönnum,
að því leyti, að verslunarkjör lántakanda verða á engan hátt
verri vegna skuldarinnar. En meðal kaupmanna er það al-
gengt, að þeir sem skulda, verða að sætta sig við stóru-m
verri verslunarkjör en aðrir (tap á prósentum og fleira).
En aðalvinningurinn við samábyrgðina er að sjálfsögðu
traust það, sem hún veitir félaginu sjálfu og Sambandsfélag-
inu. Peir sem þekkja eigi persónulega þá, sem sameiginlega
ábyrgjast skuldbindingar félagsins, mega treysta því, að þar
sem félagsmenn sýna hver öðrum traust, þá séu þeir, sem
heild, traustsverðir. Sem betur fer, mun nú orðið varla
finnast það hérað á landinu, að eigi sé meiri hluti íbúa
þfiss áreiðanlegir og samviskusamir í viðskiftum og nægilega
efnaðir til þess að ábyrgðast þær upphæðir, sem þarf til