Réttur - 01.02.1923, Page 82

82
Rjettur
reikninga, þá skuli verðgildi krónunnar Iækka til muna,
áður en farið er að taka út erlendis vörulánin til næsta árs.
Það er vissulega eitthvað óheilbrigt í stjórn viðskifta-
og bankamálanna, eitthvað, sem ineiri hluta kjósenda
gengur illa að skilja eða taka til greina, því að ósenni-
legt er, að það sje gert í kæruleysi, að láta þau mál sigla
í sama kjölfarinu og áður. Kjósendum gengur illa að
skilja, að þeir fái nokkuð ráðið við þau lögmál, sem ráða
verðgildi krónunnar, þó að látlaust hafi verið bent á það
í blöðunum, hvernig að því yrði unnið heima fyrir og í
gegnum löggjafarvaldið. Ýmsir telja orsakir gengislækk-
unarinnar utanaðkomandi, frá styijöldinni, og á þ\í hafa
kaupsýslumenn alið; þeir vænta |oví, að slíkt lagist af
sjálfu sjer. En þeir mega hoifa nær sjer. Hin takmarka-
lausa seðlaútgáfa Islandsbanka má vafalaust teljast aðal-
orsökin. Þing og stjórn hefir þar látið leiðast eftir hóf-
lausum lántökukröfum kaupsýslumanna og útgerðarmanna
annars vegar, en gróðagirni íslandsbanka-hluthafanna og
skjólstæðinga þeirra hins vegar. Pappírspeningamergðin
fór langt fram yfir það, sem verðmæti framleiðslunnar
og gulltrygging bankans stóð fyrir. Þeir falla því meira
í verði, sem meira er gefið út af þeim fram yfir þella
takmark. Seðlarnir eru ávísanir á gullforða bankans og
framleiðslu landsins, og útlendir kaupendur eru tregir til
að gefa nafnverð fyrir þær ávísanir, sem lítið reynist á
bak við og íslandsbanki sjálfur neitar að innleysa. Þess
vegna er það nú ljóst öllum lieimi, að jojóöin frainleiðir
ekki fult verðgildi seðlanna, þessara ávísana, sem hún
hefir gefið út á sjálfa sig.
Önnur orsök til gengislækkunarinuar er sú, að þjóðin
hefir eytt nieiru en hún framleiðir og safnað skuldum út
á við. Og í sambandi við það veldur geysimiklu sú
fjáreyðsla, sem stafar af töpum kaupmanna, útgerðar-
manna og gróðabrallsmanna. Þegar ársviðskiftareikning-
ur þjóðarinnar út á við ber sig ekki, eu auk þess þarf
þó að taka af ársframleiðslunni til að borga vexti og af-