Réttur - 01.04.1972, Blaðsíða 70

Kommúnistaflokkur Danmerkur geldur gamalla
synda einangrunarstefnu og ósjálfstæðis og liður
enn undir áhrifum þeirra. Hann nær ekki út til hins
almenna kjósanda með boðskap sinn í kosningum,
en hefur sterk skipulagsleg ítök í ýmsum verk-
lýðsfélögum og á mikilvægum vinnustöðvum. Nýtur
hann þess að í honum er mannval gott, þessi
tryggi sístarfandi hópur fórnfúsra félaga, sem eru
reiðubúnir að leggja mikið á sig og fórna fyrir
flokkinn, aldir upp i þeirri hugsjón að flokkurinn
sé þeirra eitt og ailt, fyrir hann skuli lifa og deyja.
Blað flokksins, Land og Folk, er vel ritað, en
einangrað hvað útbreiðslu snertir. Innra skipulag
flokksins er sterkt, fjöldaáhrif af fyrgreindum
ástæðum lítil.
Þessir tveir flokkar róttækra sósialista i Dan-
mörku hafa hvor um sig það, sem hinn vantar, til
þess að geta orðið sterkir sósíalistiskir fjölda-
flokkar, ef þeir bæru gæfu til samstarfs og sam-
einingar í framtíðinni. En til þess þarf margt að
breytast hjá báðum. En samstarf milll félaga beggja
fer vaxandi nú, og er það vel.
Ég býst við að Aksel hafi verið Ijóst, hvað það
var sem flokk hans skortl, þótt hann hafi um leið
vitað að vart yrði úr þvi bætt fyrst um sinn. Ef til
vill lá það ásamt öðru i snjöllu svari hans — að
vanda — við spurningu, sem lögð var fyrir hann
á umræðufundi á Hótel Borg, sem Félag róttækra
stúdenta gekkst fyrir i febrúar 1965. Við höfðum
báðir haldið framsöguræður á þeim fundi og síðan
„setið fyrir svörum", sem eðlilega komu mest í
Aksels hlut. Spurningin, sem beint var til hans,
var: Er S.F. marxistiskur flokkur? Og svar hans
var á þessa leið: ,,Om vi er et marxistisk parti er
det ikke mit at dömme. Men at vi vil være det er
jo klart." („Hvort við erum marxistiskur flokkur er
ekki mitt að dæma um, en að við vlljum vera það,
er augljóst".).
Aksel og félögum hans, sem sjálfir höfðu ára-
tugum saman tekið þátt í alþjóðlegu samstarfi, var
áfram um að efla alþjóðasambönd sín, þótt alþjóða-
hyggja þeirra yrði nú að lelta Inn á aðrar brautir
en fyrr. Ég var fulltrúi Sósíallstaflokksins á flokks-
þingi þeirra I október 1965 í Hillered. Sátu það
þing fulltrúar, — eigi aðeins frá þeim norrænu
flokkum, er saman voru í Osló sem fyrr getur, held-
ur og frá P.S.I.U.P., — ítalska vinstrisósíalista-
flokknum, sem heima fyrir ástundar gott samstarf
við kommúnistaflokkinn, — Kommúnistaflokki Júgó-
slava (ef ég man rétt), — Mapam, vinstri sósíal-
istaflokki Israel, — hollenzka pasifista-flokknum
og fleirum. Var ánægjulegt að kynnast fulltrúum
þessum. — Aksel lagði einnig mikla áherzlu á að
hafa gott samband við Kommúnistaflokka Rúmeníu
og Júgóslaviu. — Það er hinsvegar Ijóst, að eigi
alþjóðahyggja verkalýðsins að verða það afl, sem
mannkynið nú þarfnast, þá er ekki nóg að flokkar
þeir, sem lent hafa á milli hinna voldugu fylkinga
kommúnista annarsvegar og sósíaldemókrata (hvað
Evrópu snertir) hinsvegar, — eða jafnvel utan við
þær, — vinni saman innbyrðis, heldur er það lífs-
nauðsyn að samstarf takist og við kommúnista-
flokkana og sósíaldemókrataflokkana, þrátt fyrir
allan ágreininginn, mikinn og djúpstæðan. Sósíal-
istaflokkurinn íslenzki mótaði þegar i upphafi þá
stefnu að slíkt væri rétt og nauðsynlegt. Og ég
býst við að æ fleiri aðilar, sem ábyrgðartilfinningu
hafa fyrir þróun sósíalismans í heiminum, aðhyllist
þá skoðun.
Það er sjónarsviptir á stjórnmálasviði Norður-
landa, er Aksel nú hefur kvatt það fyrir fullt og allt.
Aksel Larsen var ákafur fylgismaður norrænnar
samvinnu og barðist fyrir eflingu hennar á öllum
sviðum. Honum voru það mikil vonbrigði að ekki
skyldi komast á efnahagsbandalag Norðurlanda.
Og að sama skapi barðist hann af lífi og sál gegn
inngöngu Danmerkur í Efnahagsbandalag Evrópu.
I Norðurlandaráði átti hann sæti í samgöngumála-
nefnd og unnu þeir Magnús Kjartansson þar saman
síðustu árin. Sérstakt áhugamál Aksels á þessu
sviði var brú yfir Eyrarsund. Með henni vildi hann
bókstaflega binda Danmörku landfræðilega við hin
Norðurlöndin og áleit það miklð atriði í þvi að
hindra að Danmörk yrði „dregin" suður I risariki
evrópsku auðhringanna..
Axel hafði nokkrum sinnum heimsótt Island sið-
asta áratug, einkum er þing Norðurlandaráðs voru
haldin hér. Síðasta heimsókn hans hingað var 23.
118