Réttur


Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 25

Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 25
Islensk atvinnurekendastétt hefur velt öllum kauphækkunum af sér út í verðlag með verðbólgu og gengislækkunum — og mun reyna að halda því áfram eftir mætti. Verklýðsstéttin hefur löngum verið nógu sterk, til þess að þæta sér þessa verðbólgu upp með kauphækkunum og kauplagsvísitölu, — oft með fórnfrekri baráttu. Og hún hefur litlu átt að tapa, — alltaf þó nokkru sparifé, — en stundum jafnvel grætt á því að verðbólga gerði margri verkamanna- fjölskyldunni auðveldara að eignast íbúð, ef kaupið var hækkað i sífellu og ef lán voru ekki visitölu- bundin. Nú er þetta gerbreytt: í fyrsta lagi: Verkalýðurinn, — launastéttirnar yfirleitt — eru orðnar eigendur mesta lausa fjármagns, sem til er í landinu. Verklýðssamtökin eiga 2500 miljónir króna í atvinnuleysistryggingasjóði nú þegar og 4000 miljónir i lífeyrissjóðum sínum og munu eiga í þeim um 8000 miljónir i lok þessa áratugs. — Verkalýðurinn hefur þvi mest allra stétta að tapa á áframhaldandi verðbólgu. I öðru lagi: Verðbólgan óx þó ekki meir en fyrr segir af því henni var haldið niðri erlendis. Nú er þetta ger- breytt: Verðbólgan óx siðasta ár með „íslenskum" hraða i flestum auðvaldslöndum, er við skiptum við. Að meðaltali óx verðbólgan í löndum Efna- hagssamvinnu Evrópu (OECD) um 12% árið 1973 þar á meðal í Danmörku og Englandi. I Japan óx hún um 19%. Og á þessu ári mun hún víðast hvar vaxa álíka. Og svo bætist verðbyltingin í olíu við. — Með öðrum orðum: Ef íslenska verðbólgu- hjólið veltur með venjulegum hraða, þá vex verð- bólgan um meir en 20% á ári, ef ekkert er að gert. 1973 er verðbólga hér 22% og verður meiri 1974, ef svo heldur áfram, sem horfir. Slik verðbólga eyðileggur alla sjóði verklýðssam- takanna á einum áratug. Þeir verða þá bara augna- bliksgaman til útlána í ibúðir og bíla, en ekkert framtíðaröryggi útslitins verkafólks. Verðtrygging þeirra myndi kosta annaðhvort aukinn söluskatt, sem lætur verðbólguhjólið snúast enn hraðar — eða hækkaðan tekjuskatt, sem menn hafna. — Og afleiðing slíkrar verðbólgu á efnahagslíf þjóð- arinnar verður annaðhvort gengislækkanir eða at- vinnuleysi. Máski hvortveggja. Hér verður að taka í taumana. Burgeisastéttin gerir það ekki. Hún veltir bara af sér inn í verðlagið, ef hún getur. Hún heimtar meiri lán úr ríkisbönkunum, — og það getur brostið, því trúin á gildi sparifjár treynist vart lengi með svona óðaverðbólgu. — En fasteignir atvinnurek- enda hækka i verði. Eini aðilinn, sem hefur í senn hag af að hindra svo vitskerta verðbólgu, — og hefði mátt til þess að gera það, ef vilji væri til, — það er verkalýð- urinn, — launastéttirnar. Til þess þarf ákveðna pólitíska stefnu, sem öll verklýðssamtökin fylki sér um. Það verður að stöðva islensku verðbóiguna. Þá útlendu ráðum við ekki við. Fyrsta atriðið til þess er að banna atvinnurek- endum — og þá fyrst og fremst verslunarvaldinu — að velta kauphækkunum yfir í verðlagið. Til þess að slíkt bann yrði framkvæmanlegt þarf ger- breytingu á allri gerð atvinnu- og viðskiptalífsins, víða samsteypu í stærri heildir til að gera rekstur ódýrari, útrýmingu hverskonar brasks og svindils, sem nú tiðkast í íslensku viðskiptalifi og vægðar- lausar sparnaðarráðstafanir jafn i einkarekstri sem ríkisbúskapnum. Hve erfitt muni að framkvæma þetta sést best á því að enn skuli ekki svo sjálfsagðar ráðstafanir hafa fengist fram sem þjóðnýting olíudreifingar og trygginga eða sameining banka. I rauninni ættu verklýðssamtökin að gera það að skilyrði í öllum kaupsamningum að atvinnurek- endur noti ekki kauphaekkanir sem rök fyrir verð- lagshækkunum. (Máske væri best að setja og i lög að starfsfólk megi yfirtaka fyrirtæki til reksturs, ef ekki nást samningar um kaup, I stað þess að fara I verkfall). Úr þessum erfiðleikum verður ekki leyst nema verklýðssamtök og verklýðsflokkar standi saman um stefnumörkun og framkvæmd. Sú prófraun, sem verkalýður landsins, faglega og pólitiskt, þannig gengur undir, sker úr um hvort hann er fær um að taka að sér forustu þjóðarinnar á örlagastund. Geti hann það ekki skapast sú hætta að verstu afturhaldsöfl burgeisastéttarinnar geti hagnýtt það öngþveiti, er koma kann, til að koma á harðstjórn gegn verkalýðnum með erlendri aðstoð að undan- gengnu taumlausu lýðskrumi að fasista hætti. E. O. 25
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Réttur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.