Réttur


Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 61

Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 61
bærar og var þeim loka5 í stórum stil en dýrum áformum um uppbyggingu kjarnorkuvera stungið undir stól og gefin upp á bátinn. Þannig hafði lang- varandi olíuverð gert ríkisstjórnir grandvaralausar. Þetta olíuflóð stóð til 1970/1971 en þá fór að bera á olíuskorti og fóru þá olíuhringarnir að hugsa til hreyfings. Þegar Gaddafi Líbýjuforseti þjóðnýtti dreifingarfélög olíu og dróg úr framleiðslu um helm- ing um leið og hann hækkaði verðið, mótmælti eng- inn bandarískur diplómat, eru þeir þó ekki vanir að sitja hjá þöglir í slikum málum. Orsökin er augljós. Stærsta fórnardýr Gaddafis var Occidental Petr- oleum Co., en það félag hafði árum saman undir- boðið stóru olíuhringana á evrópska og ameríska markaðnum og rakað saman auðæfum. Þetta félag fann enga náð hjá verndurum hins frjálsa framtaks. Þar sem olíuhringarnir ráða yfir öllum millistigum framleiðslunnar allt frá borun til smásölu er auðvelt að veita verðhækkuninni áfram og láta neytandann borga, að sjálfsögðu með myndarlegum aukagróða. Þeim reyndist líka fyrirhafnarlítið að bæta sér upp gengisfellingu dollarans. i sumum arabalöndum tókst olíuhringunum m.a.s. að fjármagna stórauknar fjárfestingar sínar með peningum, sem þeir höfðu sjálfir greitt olíuhækkunina með en fengið siðan að láni hjá þessum ríkjum. Gagnvart slíkum staðreyndum er ekki annað að sjá en hinir stóru amerísku hringir hafi með öllum sínum olíumiljörðum fyrir löngu tryggt sig gagnvart þeim tíma, þegar olían verður þrotin. Þeir hafa yfir- ráð yfir helmingi af öllu úraníum heimsins og meir en einum þriðja af kolabirgðum Bandaríkjanna, en vinnsla þeirra er aftur orðin arðbær vegna olíu- verðsins. Hér hlýtur spurningin um hlutverk stjórnarinnar í Washington i þessum samblástri olíuhringa og olíuframleiðslulanda að vakna. Hvað kemur þetta henni við? Japanskir og vestur-evrópskir samkeppnisaðilar fengu sína olíu á miklu lægra verði en Bandaríkin. Meðan bandarískur neytandi borgaði 4 dollara á tunnu greiddi evrópubúinn 2 dollara. Megnið af arabísku olíunni fór til síðarnefndra aðila. Þessi verðmunur kom m. a. fram í óhagstæðum viðskipta- jöfnuði Bandaríkjanna, og erfiðri samkeppnisað- stöðu á erlendum mörkuðum. Héðan kemur áhugi bandarísku stjórnarinnar. Hvort sem hér er um að ræða samantekin ráð olíuframleiðenda og auðhringa eða eingöngu vit- orð, skiptir ekki meginmáli. Hitt er þegar augljóst, að samkeppnisaðstaða V-Evrópu og Japans gagn- vart Bandaríkjunum hefur versnað að stórum mun, auk þess sem Bandaríkin hafa sannað pólitiskt og efnahagslegt forræði sitt í heiminum. Fyrir Sovét- ríkin þýðir þetta meiri pólitiska einangrun og skert- ara áhrifasvið. Einkum mun þetta hafa ófyrirsjáanlega erfiðleika í för með sér fyrir Efnahagsbandalagið. Hækkaður framleiðslukostnaður, vandamál vegna dýrrar olíu og e. t. v. oliuskortur auk þeirrar pólitisku og efna- hagslegu ögrunar þessa mjög svo samkeppnishæfa aðila, Bandarikjanna. 1 Hér er viða stuðst allnáið við grein í „links" sozi- alistische Zeitung nr. 50, 1973. - M. a. stuðst við greinar f „politisk revy" Nr. 233. Auk þess notaðar heimildir úr Der Spiegel, Frank- furter Rundschau og The Economist. 61
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Réttur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.