Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 35

sögu sinni megnað að sigrast á yfirstétt sinni.
Bændabylting Thomasar Miinzers var kæfð í blóði.
Borgarabylting nítjándu aldar rann út í sandinn og
junkarinn Bismarck varð að vinna sum aðalverkefni
hennar. Nóvemberbyltingin 1918 var jörðuð með
Rosu Luxemburg og Karl Liebknecht 1919. ,,Þýzka
þjóðin var aðeins einu sinni I fylgd frelsisins", reit
Karl Marx eitt sinn, ,,nefnilega I likfylgd þess".
Þegar rauði herinn og Ráðstjórnarríkin höfðu þvi
eftir óskaplegar fórnir brotið vígvél og ógnarstjórn
þýzka auðvaldsins á bak aftur 1945, hugsuðu beztu
forustumenn þýzkrar alþýðu, er af lifðu: Þýzkt
auðvald skal aldrei fá tækifæri til þess að leiða
kúgun sína og áþján yfir þýzka alþýðu á ný.
II.
Sósialistísk verklýðshreyfing Þýzkalands var á
19. öld og fram að fyrri heimsstyrjöld forustan í
sósíalískri hreyfingu Evrópu. August Bebel, foringi
flokksins, var áiitinn leiðtogi sósíalismans eftir
dauða Engels.
Brautryðjendur sósialismans á Islandi dáðu hann.
Þorsteinn Erlingsson reit um hann ágætar greinar
í „Verkamannablaðið" 1913. Pétur G. Guðmunds-
son, ritstjóri gamla Alþýðublaðsins 1906 og „Verka-
mannablaðsins", er talinn hafa staðið í bréfaskrift-
um við hann. Og mér er minnisstætt að Héðinn
Valdimarsson hafði ætíð mynd af Bebel á einka-
skrifstofu sinni.
Eftir stríðið 1914—18 og klofningu hinnar sósíal-
istísku hreyfingar milli kommúnista og sósíaldemo-
krata, hófust svo kynni íslenzkra marxista af
Kommúnistaflokki Þýzkalands. Við Brynjólfur
Bjarnason, Ársæll Sigurðsson og Stefán Pétursson
erum við nám í Berlín 1921—1924, Stefán lengur.
Kommúnistaávarpið er þýtt á íslenzku í Berlín 1923.
Við erum í snertingu við hina sterku hreyfingu
flokksins. Ég gekk i hann 1921 og tók ofurlitinn
þátt I starfi háskólaliðs hans.
Við vorum bæði þá og síðar í sambandi við hina
miklu útgáfustarfsemi þýzkra kommúnista, sem var
35