Réttur


Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 12

Réttur - 01.01.1974, Blaðsíða 12
„Sérhver reyndur stjórnmálamaður veit, að allar miklar stjórnmálahreyfingar hafa haft stórkostleg, oft á tíðum fjarlæg markmið, og öflugustu hreyfingarnar voru einatt þær, sem vöktu óeigingjarnastan eldmóðinn. Allar miklar sögulegar stefnur hafa haft þetta ein- kenni og hvað vorn tíma snertir, þá er þessu þannig varið með sósíalismann. „Launaðir æsingamenn" er vafalaust viðkvæði þeirra, sem ekkert þekkja til stefnunnar. En sann- leikurinn er sá, að ef ég — svo ég tali bara um það, sem ég þekki persónulega, — hefði ritað dagbók um það í síðustu 24 ár og skrif- að niður alla þá sjálfsafneitun og fórnfýsi, sem ég hef kynnst, þá myndu lesendur dag- bókar þeirrar sífelt hafa orðið „hetjuskapur" á vörunum. En menn þeir, sem ég hefði getað sagt frá voru ekki hetjur, — það voru miðl- ungsmenn, hrifnir af mikilli hugsjón." Það var heit og hörð barátta fyrir mikilli hugsjón — og brauði og lífi fátæks vinn- andi fólks, er skóp anda samhjálpar og bræðralags í þeirri hreyfingu, er Gunnar lýsir, — í flokknum sem hann skrifar oftast með stórum staf. Þetta humor-þrungna guðspjall „Drottins smurða til Grundarþinga" er gagntekið þeim hugsjónaanda, er þarna ríkti, þótt blæja mild- innar sé nú breidd yfir. Það er hvorki á ferð- inni ávítanabréf til andstæðinga né vandlæt- ingarávarp til hrösulla meðbræðra, — svo sem Páll og aðrir postular hins nýja testa- mentis létu frá sér fara, — en þar sem um er að ræða endurminningar eins af þeim fáu prestum íslensku þjóðkirkjunnar, sem tóku boðskap uppreisnarmannsins frá Nasareth al- varlega, þá fer ekki hjá því að hugurinn hvarfli nokkur augnablik aftur í aldir til and- legra skyldmenna hans þá, félaganna í frum- kristnu söfnuðunum. Friedrich Engels skrifaði rúmu ári áður en hann dó ágæta ritgerð um „sögu frum- 12 kristninnar" (1894), þar sem hann minnist á margt líkt með skyldum — og viknar stundum við líkt og þegar mildur fyrirgefn- ingartónninn sker í gegn hjá Gunnari. Svo segir Engels: „Saga frumkristninnar á margt merkilega skylt við verklýðshreyfingu nútímans. Eins og hin síðarnefnda var kristnin upphaflega hreyfing undirokaðra: hún kom fyrst fram sem trú þræla og leysingja, fátækra og rétt- lausra, þjóða þeirra, er undirokaðar voru eða tvístrað var af Rómaveldi. Báðar voru hreyfingarnar ofsóttar, áhangendur þeirra settir í bann, undirorpnir kúgunarlögum, önnur hreyfingin sem óvinir mannkynsins, hin sem fjandmenn ríkisins, trúarinnar, fjöl- skyldunnar, þjóðfélagsins." Og Engels ræðir þátt kristninnar í bændauppreisnum miðalda og vitnar síðan í það, sem Ernest Renan segir í frægu riti sínu um sögu kristninnar: „Ef þið viljið gera ykkur hugmynd um fyrstu kristilegu söfnuðina, þá lítið þið á eina deild úr Alþjóðasambandi verkalýðsins" (I. Inter- nationale). Og þá getur Engels ekki orða bundist: Hann segir að þessi franski fræðimaður viti ekki sjálfur hve satt hann mæli. „Eg vildi sjá þann gamla „internationala", sem gæti lesið hið svokallaða annað bréf Páls til Korinþu- manna án þess það ýfi gömul sár." Og Engels minnir á undirtóninn í bréfi því allt frá 8. kapítula: — söfnuðurnir gera ekki skyldu sína, — félagsgjöldin greiðast ekki, — hve margir „erindrekar" sjötta áratugsins myndu ekki þrýsta hönd Páls fullir skilnings og samúðar: „Einnig vér kunnum sögu að segja af því, — einnig í okkar félagsskap var fullt af Korinþumönnum, — félagsgjöldin, sem ekki greiddust en flögruðu okkur ósnert- anleg fyrir hugskotssjónum, það voru einmitt þessar marg-um-ræddu „miljónir Alþjóða- sambandsins"." (Engels, 22. bindi Marx—
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Réttur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.