Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1945, Blaðsíða 47

Gu&mundur Guðmundsson frá Móum:

Tvœr fyrstu togveiðiferðir á Halann
og tildrög þeirra.
Ekki verður um það deilt, að Halinn sé mesta
og bezta togfiskimið í heimi, því að ekkert
fiskimið þekkist, hvorki hér við land né annars
staðar, þar sem asfiski getur verið á öllum tím-
um árs, nema á Halanum, enda hafa íslenzkir
togarar undanfarin styrjaldarár fengið þar full-
fermi túr eftir túr. Og er víst ekki of djúpt tek-
ið í árina, þótt sagt sé, að tveir þriðju hlutar
togaraaflans séu fengnir á Halanum. Á þessu
geta allir séð, hve mikil gullnáma þetta veiði-
svæði er.
Það verða nú bráðlega þrjátíu ár síðan fyrsc
var reynt með botnvörpu á þessu miði, og hefir
mér því komið til hugar að segja tildrög
þess, að þar var reynt með botnvörpu.
Árið 1911 hafði orðið allmikil fjölgun í ís-
lenzka togarflotanum. H. f. ísland hafði lceypt
„Lord Nelson“, stórt og mikið skip, Thor Jen-
sen o. fl. höfðu keypt Snorra Goða, eldra, Th.
Thorsteinsson o. fl. leigt tvo togara frá Aber-
deen og Eggert ólafsson var keyptur til Pat-
reksfjarðar. Þetta ár tók ég við skipstjórn á
Snorra Sturlusyni; hann var byggður í Hull
árið 1900, 75 smálestir nettó. Heldur þótti
Snorri lítið sjóskip og togskip varla í meðallagi.
Undanfarin vor hafði verið fiskað í Faxaflóa,
en nú hafði hann síðustu tvær til þrjár vor-
vertíðir fyllzt af frönskum togurum, svo að ís-
lenzku skipstjórarnir höfðu ekki mikla trú á,
að þar aflaðist, innan um alla Fransmennina.
Hugðu því flestir til að reyna við Austurland,
því að heyrzt hafði, að enskir togarar fiskuðu
þar vel um þennan tíma árs, en fiskur var þar
frekar smár. Ég hafði verið þar árið 1908 á
saltfiskveiðum með enskum togara, „Lysander“,
skipstjóri var Árni Eyjólfsson Byron. Afli var
heldur rýr og að mestu smáfiskur, og veðráttan
þokusöm. Um 20. maí fórum við austur á Snorra
Sturlusyni, vorum þar 5—6 daga og fengum
sæmilegan afla af smáfiski, höfðum á þessum
tíma fengið sem svarar hálfum túr, en þá bil-
aði vélin svo að ekki var hægt að toga svo að
gagni væri. Var því haldið til Reykjavíkur og
leitað viðgerðar á vélinni. Fátt var þá um leikna
vélaviðgerðarmenn og lítið um verkfæri. Eftir
um viku dvöl í Reykjavík var viðgerðinni lokið,
vélin reynd og reyndist sæmilega. Var svo undir-
VfKINGUR
búinn annar túr og haldið á veiðar. Ekki leizt
mér á að fara austur aftur, var það aðallega
af því að togvinda okkar tók ekki nema 300
faðma af togvír hvorumegin, en dýpi er víðast
hvar mikið fyrir austan. Var því haldið vest-
ur, reynt báðum megin við ísafjarðardjúp, djúpt
og grunnt, en afli var tregur; sömuleiðis reynd-
um við undir Kögri, bæði djúpt og grunnt, en
fengum lítinn afla.
Háseti var með mér þetta úthald, Þórður Sig-
urðsson, þá um fimmtugt; hafði hann lengi
verið stýrimaður á skútum fi'á Reykjavík, bæði
á færafiski og reknetum. Þórður var ágætur sjó-
maður og eftirtektarsamur mjög. Vorum við að
kippa austur og Þórður við stýrið. Við vorurn
að tala saman um aflatregðu, og sagðist þá
Þórður vel geta trúað að fiskur væri á 85—90
föðmum N.-A. af Horni. Kvaðst hann hafa verið
með Bandaríkjamönnum á flyðruveiðum á þess-
um slóðum um þetta leyti árs og oft fiskað mik-
ið af þorski á lóðirnar. Botn hélt hann dágóðan,
og töluðum við um þetta fi’am og aftur. Fórum
við svo niður í kortaklefa og athuguðum kort-
ið, því að Þórður kunni góð skil á notkun sjó-
korta. Var svo haldið út N.-A. af Horni á 85—90
faðma dýpi og byrjað að toga. Þar var ágætis
afli, en nokkuð var það til tafar, að mikið var
af allstóru, lausu grjóti í botninum og vildi því
oft verða gat á pokanum. Settum við þar nið-
ur dufl og tók þá von bráðar fyrir að við fengj-
um steina í pokann. Vorum við þarna í viku-
tíma og fylltum skipið af vænum þorski. Ekk-
ert skip sáum við þarna, nema Súluna, sem var
þá á lóðaveiðum og var gerð út frá Norðfirði.
Hún var langt fyrir austan okkur, svo að við
sáum hana ekki nema í kíki. Á heimleið átti
ég langt tal við Þórð um hvort hann héldi ekki
að til væri fleiri góð togmið, sem ekki hefðu
verið reynd áður, þar sem hann hefði fiskað
með Bandaríkjamönnum. Sagði hann þá, að eitt-
hvert bezta mið þeirra hefði verið að vestan-
verðu við Djúpið, alveg úti í kanti. Þar gengi
all-langur tungulagaður tangi í A.N.A út í ísa-
fjarðardjúp. Þar hefðu þeir fengið á 100—150
faðma dýpi mjög góðan afla, en botn hélt hann
að væri þar frekar slæmur, þar væri líka mikill
straumur og illviðrasamt.
317