Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1945, Blaðsíða 8

árangurinn er skip, sem ekki er haffærandi, hef-
ur ekki þolað þunga sjói og sjálfsagt aðeins
haft til siglinga með stiöndum fram í góðum
Arar og stjakar úr Alsbátnum.
veðrum. Þróunin fór liægt á þessum tímum. En
þegar miðað er við það stig, sem tæknin var á,
þegar Alobáturinn var gerður, er hann furðu
góðar og bendir fram á við að því leyti, að hann
býr yíir þeim þróunarmöguleikum, sem vel haía
notið sín á næstu öldum. Það sézt á næstelzta
skipinu, sem geymzt hefur, Nydambátnum.
En þó að járnnegld skip ryddu sér bráðlega
til rúms og engum dytti í hug að sauma saman
herskip eða önnur stórskip, hefur hin gamla,
ódýra bátasmíð, för með veikum viðum og
saumuðum borðum, ekki lagzt niður. Iíún hef-
ur lifað hjá fátækri alþýðu langt fram eftir
öldum. Þannig er t. d. sagt í sögu Inga konungs
um Sigurð slembi, er hann hafði vetursetu
norður á Hálogalandi árið 1138—39: „Þann vet-
ur er sagt, að Sigurður léti Finna gera sér skút-
ur tvær inn í fjörðum og væru sini bundnar og
enginn saumur, en viðjar fyrir kné, og réru 12
menn á borð hvorri .... Skútur þær voru svo
skjótar, að ekkert skip tók þær á vatni, svo
sem kveðið er:
Fátt eitt fylgir
furu háleyskri,
svipar und segli
sinbundið skip.“
Af þessari frásögn sézt, að á 12. öld kunnu
Finnar (þ. e. Finnlappar) enn að búa til skip,
sem sett voru á sama hátt og Alsbáturinn,
og það góð skip og hraðskreið. Annars staðar
í byggðum norrænna manna hefur þessi tækni
einnig lifað. Járnið var dýrt og sums staðar
ófáanlegt. Grænlendingar hinir fornu voru öðr-
um fremur illa staddir að þessu leyti, enda
björguðust þeir við járnlaus skip. f annálum seg-
ir svo árið 1189: „Ásmundur kastanrassi kom
af Grænlandi úr Krosseyjum og þeir 13 saman
á því skipi, er seymt var trésaumi og bundið
sini. Ilann kom í Breiðafjörð á íslandi.“ Frá-
sögnin ber það með sér, að nokkur tíðindi hafa
það þótt, að hafskip væri „bundið sini“, enda
sigldi Ásmundur þessi af landi héðan árið eftir,
sjálfsagt áleiðis til Noregs, og týndist þá skip-
ið. En samt verður að telja, að órofin ættartengsl
séu milli hins ævagamla Alsbáts og skips Ás-
mundar af Grænlandi, sem fórst árið 1190, og
það er vafalaust, að bátar af sama sauðahúsi
hafa viðgengizt enn lengra fram á aldir, m. a.
hér á íslandi. Á sjóminjasafninu í Krónborg í
Danmörku á að vera geymt líkan af íslenzkum
fiskibát; sem saumaður er saman eins og Als-
báturinn, en ókunnugt er mér um aldur hans.
Þannig hefur hin gamla bátasmíð lifað í kyrr-
þey árum og öldum saman, eftir að farið var að
smíða hin glæsilegu skip, sem gerð voru eftir
nýjum aðferðum, á grundvelli nýrra uppfinn-
inga, og sköruðu að öllu leyti langt fram úr
gömlu bátunum. Á stórum, sterkbyggðum haf-
skipum komu landnámsmennirnir til íslands, og
á þeim héldu þeir uppi siglingum til útlanda.
En þeir fluttu með sér þá kunnáttu að gera
VlKINGVR
278