Náttúrufræðingurinn - 1938, Qupperneq 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 53
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 ■ 111111111111111111111 1 I I I ■ ■ I ■ I I I ■ I I I I I I I ■ I I I I I I I I i I I I I I I I
breytist, eftir því, sem tímarnir líða: Tegundir fæðast og teg-
undir deyja. Alveg eins og ættgengisfræðin hermir frá því, hvaða
eiginleikar ganga í ættir, og hvernig, og eins og þróunarfræðin,
eða forndýrafræðin hermir hvernig þróun hafi farið fram, hvaða
tegundir hafi komið af hverjum og hvenær, þannig fræðir út-
breiðslufræðin okkur um, hversu víðlendar tegundirnar hafi
verið og séu, og með hverju móti þær hafi aukið heimkynni sitt,
um leið og tekið er tillit til, hvaða kostum þær hafi verið búnar
og séu búnar til þess að laga sig eftir skilyrðunum og auka heim-
kynni sitt, og hvað hafi skapað þeim aldurtila, ef þær eru úr
sögunni. Það má óhætt fullyrða, að auk dýrafræðinnar sjálfrar,
sé forndýrafræðin og fornlandafræðin einhverjar beztu hjálp-
arhellur útbreiðslufræðinnar, og er því ekki úr vegi að rifja
upp helztu þætti hennar, þá sem máli skipta.
Saga jarðarinnar byrjaði þegar jörðin sveif um geiminn
sem glóandi hnöttur. Stöðugt sendi eldkúlan mikla hita út í kald-
an geiminn, og kólnaði því sjálf smám saman, og loks kom að
því, að það myndaðist föst skorpa um hana. Þá kom að því að
vatn fór að þéttast. og þá fóru að myndast höf. Svo þegar hitinn
var kominn niður í um 60° C., fór líf að byrja að koma til sög-
unnar. Þegar í byrjun fornaldar í jarðsögunni var lífið komið
á allhátt stig, þá voru að minnsta kosti mynduð lindýr og liðdýr.
Á næsta tímabili Fornaldarinnar, Silúrtímabilinu, komu fyrstu
hryggdýrin til sögunnar, brjóskfiskar urðu þá til. Á Devontíma-
bilinu, um miðbik aldarinnar, fór lífið á landi að byrja fyrir
alvöru, og á Steinkolatímabilinu, sem svo fór í hönd, var fyrsta
líf landanna í fullum blóma. Þá voru froskdýrin orðin til, en á
síðasta tímabili fornaldarinnar, Permtímabilinu, komu skrið-
dýrin fram á leiksviðið. Þá kom Miðöldin, og með henni urðu
skriðdýrin stórveldi, jafnframt því að spendýr og fuglar urðu
til. Smátt og siflátt liðu flest skriðdýrin undir lok, þó einkum þau
stærstu, og þegar Nýja öldin rann upp, lá þróunarbrautin opin
fyrir fuglum og spendýrum. Á síðasta hluta Nýju aldarinnar
verður svo maðurinn yfirgnæfandi, og leggur undir sig heiminn.
Eftir öllum mörkum að dæma, hefur loftslag og afstaða
láðs og lagar breytzt mjög mikið á meðan staðið hefur á
þessari löngu þróun. Víða hefur dýralífið sýnt, ásamt mörgu
öðru, að þar sem nú er haf, hefur áður verið land, að mörg
lönd, sem nú eru aðskilin djúpum sæ, hafa áður verið tengd
landbrú, og eyjar, sem nú eru umgirtar víðum sæ til allra hliða,