Náttúrufræðingurinn - 1938, Page 60

104 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiimiimmiiiiiiimiiiiimiiiimimimimm"i|l|i|l|i'i|iiiimimim
afklæðist blaðskrúði sínu allra trjáa fyrst á haustin, svo að vor-
hret og haustkuldar ættu ekki að gera toppum árssprota hennar
minnsta skaða. Þarna norður frá vex hún í 175 metra hæð yfir
sjó á magurri jökulurð, sem furutré þrífast frekar illa í, en þó
nær hún þar rúmlega tuttugu metra hæð og verður um 50—60
sentimetrar í þvermál í axlarhæð. En þegar hún kemur hingað
til Islands fær hún prýðilegan jarðveg og ágætt skjól í græðireit
Skógræktar ríkisins við Múlakot 1 fljótshlíð, svo að vöxturinn
ætti allur að geta orðið bæði hraðari og meiri en á æskuheimili
hennar í Svíþjóð. Og svæðið, sem hún hefir skotið rótarsprotum
sínum um á liðnum áratugum, er um 300 metrar á hvern veg,
svo að viðkoman er ekki svo lítil, þrátt fyrir fremur ill lífsskil-
yrði, og hvað getur hún þá ekki skotið mörgum rótarsprotum á
ári að nokkrum tíma liðnum hér? En rótarsprotunum er síðan
hægt að dreifa um allt land til að klæða og fegra garða og hlíðar.
Það, sem ef til vill er einna mikilverðast að athuga, þegar tré
eða jurtir eru fluttar til á hnettinum, er, að svipuð dagslengd sé
á staðnum, þar sem þær eru settar niður, og þar, er þær ólust í
fyrstu. Allmargar jurtir þrífast illa nema við stuttan sumardag,
eru skammdegisj urtir, sem geta ekki þroskazt vel nema norður
eða suður að vissu breiddarstigi. En aðrar krefjast langs dags og
stuttrar eða engrar nætur á sumrin. Þessum lið er fyllilega full-
nægt með risaaspirnar, sem koma hingað til lands, því að þær
vaxa á svipaðri breiddargráðu og Norðurland er á, og ættu af
þeirri ástæðu að geta þrifizt alls staðar á íslandi, þar sem önnur
skilyrði eru ekki til ama.
Nú hefir risaöspin fundizt á hér um bil tuttugu stöðum víðs-
vegar um Svíþjóð, og í öllum fylkjum nema Austur-Gautlandi, að
því er vitað var í Svalöf nú í vor. En þó er hún fjarri því að
vera algeng, ef tekið er tillit til alls þess aragrúa, sem til er af
öðrum blæaspastofnum alls staðar í Svíþjóð.
Það, hve vel hefir verið leitað að risaöspum víðsvegar um
landið, getur haft gífurlega þýðingu fyrir notkun þeirra á
ókomnum árum, því að á þann hátt er hægt að athuga þær vel
og velja úr þær beztu til að nota þær við væntanlegar kynbætur
á öspum Svíþjóðar. Og reynsluna af risaöspinni er svo hægt að
nota við kynbætur á ýmsum öðrum nytjatrjám eins og til dæmis
björk og víði. Með því að bera hinar ýmsu sænsku risaaspir sam-
an, hefir komið í ljós, — eins og reyndar mátti búast við, — að
þær eru mjög ólíkar í ýmsum eiginleikum sínum, líkt og hin