Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 36

ÁRNl FRIÐRIKSSON:
Makríllinn við ísland
ísland er á þýðingarmiklum vegamótum hafstrauma. Um það leik-
ur „lieitur" Golfstraumssjórinn að sunnan (og vestan), en iildur ís-
hafsstraumanna skola strendur þess að norðan og austan. Á milli
þessara tveggja fulltrúa úthafanna, Atlantshafsins og Norðuríshafs-
ins, eru sífelld átök um yfirráðin, og veltur á ýmsu um úrslitin. Að
sjálfsögðu má Golfstraumurinn sín meira, þegar heitast er í ári og
sólargangur hæstur, á sumrin, þá bætast ríki hans lönd til norðurs, en
þegar hausta tekur, verður hann að skila vinningum sínum aftur til
fulltrúa Norðursins. Þó er það kunnugt, að áramunur er mikill á
hita sjávarins, og hafa lireytingar sjávarhitans hin víðtækustu áhrif
á veðráttuna. Þannig getur Pólstraumurinn stundum náð undirtök-
unum og sett svip sinn á lög og láð jafnvel árum saman, og munu
íslendingar lengi verða minnugir ísáranna, sem alræmdust eru, því
að nóg er til af vitnisburði um þau á blaðsíðum íslandssögunnar.
Langt má þó teljast umliðið, síðan norðurhjarinn hefur sent okkur
þann forna vágest, hafísinn, og höfurn við um langt árabil mátt una
við óvenjuleg hlýindi í sjónum, vegna þess að Golfstraumurinn hefur
látið meira til sín taka undanfarin ár (síðan ca. 1926) en jafnan áður.
Að sjálfsögðu mætast tveir lífheimar við strendur íslands, annar
að norðan, en hinn að sunnan. Þannig eru ýmsar fiskitegundir ein-
ungis bundnar við kalda sjóinn, svo sem hákarl og grálúða, en aðrar
eru borgarar Golfstraumsins. Heimkynni þeirra er Atlantshafið.
Margar þessara tegunda sjást aðeins hér við land, þegar Golfstraum-
urinn má sín mest, þ. e. á sumrin, og mætti þar til nefna makrílinn,
sem hér verður gerður að umtalsefni. Það má víst óhætt telja hann
allt að því árvísan hér, en aðeins vott; verulegar göngur af honum
koma ekki, nema um óvenjuleg hlýindi sé að ræða.
Makríllinn (Scomber scomber) er litlu stærri en síld. Það af hon-
um, sem veiðist við Norðurlönd, er mestmegnis 30—40 cm. og sjald-
an yfir eitt kg„ en sunnar, t. d. í Ermasundi, getur hann orðið 50 og
jafnvel 60 cm. Heimkynni hans í Evrópu nær frá Spáni til Noregs