Náttúrufræðingurinn - 1944, Side 53
NÁTT Ú RU FRÆÐINGURINN
155
um upphaf hennar hér, en sennilegast þykir mér, að hún Irafi komið
hingað með landnámsmönnum.
I næturnar hafa verið veiddar flestar eða allar þær selategundir,
senr þekkjast hér við land, að rostungi undanskildum. Þó er eigi loku
fyrir það skotið, að nætur lraldi ungunr rostungi, 300—350 kg. þungu
dýri, því þeir ættu ekki að vera áriðameiri í nót en jafnþungir gransel-
ir, en vissa er fyrir, að svo þungir selir lrafi fengizt í nætur.
Þegar látraselur er veiddur í nætur, er mismunandi aðferðum
lieitt, eftir því, hvar veiðin fer fram. í víkum, vogum og sundum eru
næturnar látnar loka selinn inni, og tekst þá oftast að ná flestum
þeim, sem inni lokast. Þekki ég þessa aðferð frá æsku minni; man
eftir 2 veiðidögum, er fengust 14 selir annan daginn, en 37 hinn. I
am þeim, er selurinn heldur til í, er farið þannig að, að fyrirstaða er
gerð á ána á broti nokkru neðar í ánni en selirnir eru. Síðan er farið
með nót upp fyrir selina og nótina látið reka undan straumi á selina.
Fást jafnaðarlega nokkrir á hverju reki, en þau eru tekin upp, hvað
eftir annað, unz allir selirnir eru annaðhvort drepnir eða hafa kom-
izt í burt, annaðhvort fram hjá eða í gegnum fyrirstöðuna eða fært sig
lengra upp á ána. Þriðja aðferðin er höfð, þar sem ekki er hægt að
króa selina inni. Þar eru næturnar lagðar þar, senr látraselurinn fer
mest um, látnar svo liggja þar, meðan veiðivon er, en \ itjað um þær
eftir þörfum. Vanalegast var, — á Norðurlandi að minnsta kosti, —
að leggja nætur fyrir vorkópana á Jónsmessunótt (24. júní), el' veður
leyfði, annars fyrsta færan dag, og var þá vanalega verið yfir nótunum
nokkurn tíma, allt eftir því hvernig veður var og hvað kópurinn var
mikill í hverju látri. Fleira kunni og að koma þar til greina. Skal
eigi að þessu sinni farið lengra í því að lýsa veiði á látrasel með nót-
um. Aftur á móti tel ég rétt að skýra talsvert nánar frá ýmsu viðvíkj-
andi nótaveiði á vöðuselnum, og verður allt, sem ég segi um hana,
að mestu leyti nriðað við það, sem gerzt hefur og tíðkazt í Þingeyjar-
sýslum, því að hún hefur algjöra sérstöðu í þessu efni, og er hún sú,
að hvergi á landinu hefur veiði þessi haldizt fram á vora daga.nema
þar.
Sjálfsagt tel ég að gera ráð fyrir því, að nótaveiði á látrasel og
vöðusel eða ,,farsel“# hafi byrjað jafnsnemma hér á landi. F.n fyrstu
merki selveiðar í nætur, er ég tel, að eigi eingöngu við farsel, og ég
hef til þessa séð getið, er dómur, er Sigurður Markússon, sýslumaður
* Þ. e. vöðusel, blöðrusel, kampasel og hringanóra.