Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 50

152
NÁTTÚRU FRÆBING URIN N
og Aðalvík.* 1867 slógu Loðmfirðingar 120 seli á ísi á annan í pásk-
um, og 10 árum síðar slógu Gírmseyingar, einnig á 2. páskadag, 120
seli. — En eftir því sem mér er frekast kunnugt, var síðast sleginn
selur á ísi, svo að nokkru nemi, hér við land árið 1895. Munu þá hafa
fengizt hér í Þingeyjarsýslunr, svo að hundruðum skipti, nrest blöðru-
selskópar. Af yfirliti þessu nrá sjá, að veiði þessi lrefur verið nokkurs
virði. Mun þó lrvergi nærri ávallt getið unr í annálurtr, er þetta konr
fyrir, og svo er eigi lreldur getið lrér að franran alls þess, er annálar
greina. Mest mun þetta lrafa verið blöðruselskópar og vöðuselur, en
nrinna af öðrum farselategundum, kanrpsel og hringanóra. Þó kemur
í stöku árum mikil gengd af hringanóra lringað til landsins.
Skutulveiðin er og nrjög forn og með frumlegustu veiðiaðferðum
mannsins. Mest er og hefur hún verið notuð við dýr þau, er dvelja
í sjó og vötnum. Sanrt vill það til í frumskógum lreitu landanna, að
landdýr eru veidd nreð skutli, stundum á þann hátt, að þau eru látin
skutla sig sjálf’, slíta á för sinni turr skóginn bönd, er lralda skutlinum
uppi í grein, svo að hann fellur niður á dýr það, er í lrlut á í hvert
sinni. Þessi veiðiaðferð er tíðkuð uirr allan hnöttinn svo að segja,
þar senr skilyrði er til. Lítur helzt út fyrir, að frumþjóðirnar hafi
óháðar eða án álrrifa lrver frá annarri fundið upp skutulinn og náð
mikilli leikni í að beita honunr. Er hann og í öllunr aðalatriðum
mjög líkur, lrvar sem er í heiminum.
Það er auðséð á fornsögunum, t. d. Fóstbræðrasögu, og fornunr laga-
ákvæðum, að þessi veiðiaðferð var alkunn hér á landi á þjóðveldis-
tímanum, og nrun hún svo lrafa lraldizt hér við, litið senr ekkert
breytt, gegnum aldaraðir, allt fram undir 1870. Lengst lilði hún í
Arnarfirði, Þingeyjarsýslum og Eyjafirði, en var allt franr undir eða
fram yfir 1850 algeng á öllu svæðinu frá Arnafirði norður og austur
til Austl jarða. Þó nrun hún hafa lagzt niður eða gleymzt sums stað-
ar um stundarsakir, en verið þá tekin upp aftur, er ástæður þóttu til,
eins og t. d. vetúrinn 1817—18, er íslirðingar ferrgu — fyrir atbeina
Ebenesar sýslumanns Þorsteinssonar — Arnfirðinga til að stunda lrjá
sér og kenna þessa veiðiaðferð á ísafjaðrardjúpi, og veiddust þá við
Djúpið unr veturinn nreira en 400 vöðuselir, að því er „íslenzk sagna-
blöð“ herma, og þótti það góður fengur, því að selirnir voru bæði
stórir og feitir.
* ]S30 vorn slegnir á ísi um 1000 kópar, allir á Skagafirði.