Náttúrufræðingurinn - 1944, Side 63

N ÁTTÚRUI' RÆÐIN G U RIN N
165
veiðina voru notaðir venjulégir árabátar, og legið við uppi frá af
mönnum neðan úr Eyjum, Flateyingum o. fl. — Gaflbátar, byttur,
þekktust ekki.
í hverri leggingu voru 3—4 net; leggingin var þetta 80—100 faðm-
ar, hvert net 20—30 l'aðmar og 18 möskva djúpt. Leggurinn á möskv-
unum 7 þumlungar. Leggingin lá við 2 stjóra, og var lagt í beinni
línu, þvert á fjörðinn, þar senr dýpst var, og sitt duflið á hverjum
enda. Aldrei lagt í gafl eða krók. Næturnar voru kallaðar ýmist
hlutanætur eða partanætur.
Hlutanœtur. Þá átti áhöfnin bæði nætur og bát, og var þá skipt
aflanum eftir mannatölu (4) í jafna hluta. Báturinn fékk að auk 1
hlut og netin einn.
Partanœtur. Þá tók eigandi nótar og báts helming alls aflans,
greiddi mönnunum hinn helminginn í félagi, en þeir skiptu svo
milli sín. Ef hann var sjálfur með, tók liann 1 mannshlut fyrir sig.
Hann kostaði bátshöfnina að mat.“
Þá er að minnast á selveiði með byssuskotum, sem ég get til, að
hafi hafizt hér á landi um eða eftir siðaskiptin. En eigi hef ég séð
hennar getið fyrr en á 18. öld. Hafa menn þá haft illan bifur á skot-
unum, sem þeir telja, að fæli bæði seli og lugla, og svo lætur Magnús
Stephensen um mælt í „Eftirmælum 18. aldar“, að skotin hafi spillt
nótaveiðinni og veiði með skutli; og eldir eftir af því frarn á 19.
öldina, því að í tilskipun um veiði á íslandi frá 1821, er bannað að
lileypa skoti úr byssu á vöðusel í vöðu, ef skutulbátur er í nánd. En
þrátt f’yrir allar hömlur, sem lagðar liafa verið á þessa aðferð, þá
hefur lnin samt aukizt jafnt og þétt, en eigi orðið almenn, sem kallað
er, l'yrr en á síðara hluta 19. aldar. En eftir því sem tímar liðu, urðu
menn að vera sér úti um betri og betri verkfæri — byssur —því að
selurinn varð allt af varari um sig og styggari með hverju árinu, sem
leið, en langmest hefur þó borið á þessu nú síðan um síðustu alda-
mótin (1900), og er nú orðið svo, að nú kemur — eða kom síðustu ár-
in, sem ég stundaði veiði þessa —, mjög sjaldan fyrir, að vöðuselur
gefi á sér gott haglabyssufæri. Samt hafa Þingeyingar og Eylirðingar
stundað þessa veiði fram á síðustu ár, eða þangað til að þorskveiðar
á útmánuðum fóru að gefa betri arð en selveiðin; en það varð kring-
um 1930. En ærið misjöfn var selveiðin, bæði voru áraskipti að göngu
selsins og gæftum, en þó var hitt miklu meira áberandi, hve menn