Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1993, Side 19

Náttúrufræðingurinn - 1993, Side 19
Magnús Á. Sigurgeirsson og Markús A. Leosson Gjóskulög í Sogamýri Tvö gjóskulög frá upphafi nútíma INNGANGUR Hér verður greint frá athugunum á tveimur gjóskulögum í Sogamýri í Reykjavík, en Sogamýrin liggur innan austurhluta borgarinnar þar sem nú eru meðal annars göturnar Faxafen, Fáka- fen og Skeifan. Landslag á Reykjavíkursvæðinu ein- kennist rn^st af jökulsorfnum ásum og dældum sem jöklar síðustu ísaldar hafa sorfið í berggrunninn. Mýrar hafa síðan myndast í vatnsfylltum dæld- ununi. Gróðurleifar hafa smám saman safnast fyrir í mýrunum og mór orðið til. Mórinn í Sogamýri er að jafnaði ekki aðgengilegur en vegna byggingar- framkvæmda í mýrinni á undanförnum árum hafa gefist góð tækifæri til að skoða innviði hennar náið. Haustið 1987 voru ofanritaðir þátttakendur í skoðunarferð jarðfræðinema frá Háskóla íslands og var þá meðal annars skoðað mósnið í húsgrunni þar sem nú er Faxafen 12. Vorið 1988 lágu leiðir síðan aftur um Sogamýri og voru gjóskulög í mónum þá skoðuð nánar og snið mælt. Efsti hluti mýrarinnar einkennist af fokkenndum jarðvegi en síðan tekur við starar- og mosamór með afmörk- uðum lurkalögum. Neðst í sniðinu er grænleitur ísaldarleir. Gjóskulög koma fyrir með stuttu millibili, frá efstu lögum niður undir ísaldarleirinn. Sérstaklega beindist athygli okkar að tveimur dökkum gjóskulögum neðst í mónum, rétt ofan leirsins. Hér var greinilega um gömul og lítt þekkt gjóskulög að ræða. Afráðið var að skoða þcssi tvö lög nánar, kornagerð þeirra og efnasamsetningu, og reyna síðan að fá hugmynd um aldur þeirra. Greint er frá niðurstöðum þessara athugana hér. GJÓSKULÖG í SOGAMÝRI Áður en lengra er haldið er rétt að gera stutta grein fyrir þeim gjósku- lögum sem fundist hafa í Sogamýri (1. mynd). Athuganir og efnagreiningar á öðrurn gjóskulögum en hinum tveimur neðstu fóru fram á árunum 1989-1990 (Magnús Á. Sigurgeirsson 1992a). Efsta gjóskulagið í sniðinu er Kötlulag sem talið er vera frá lokum 15. aldar (Guðrún Larsen 1978). Þetta lag hefur gjarnan verið nefnt K-1500 og er þykkasl gjóskulaga á Reykja- víkursvæðinu frá því eftir landnám. Næstefsta lagið er orðið til við gos í sjó skammt undan Reykjanesi á þriðja áratug 13. aldar, sennilega árið 1226 (Magnús Á. Sigurgeirsson 1992a, 1992b). Þetta lag samsvarar því gjósku- lagi sem almennt hefur verið nefnt miðaldalagið (ML). Næst kemur auð- Náttúrufrœðingurinn 62 (3-4), bls. 129-137, 1993. 129
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.