Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1993, Side 44

Náttúrufræðingurinn - 1993, Side 44
stendur eftir og að hún varð til vegna gas- og gufuuppstreymis gegnum hraun- ið. Innarlega í Skælingum, sem eru milli Skaftár og Eldgjár, rétt vestan við gangnamannkofa sem þar er, virðist sams konar myndun vera. Þar hefur hraun runnið inn í dálítið vik eða hvamm og þar orðið til hrauntjörn, sem síðar tæmdist. Við vorum þama á ferð seint á hausti og síðla dags og höfðum ekki tíma til athugana, en útlit svæðisins segir sitt. RABB OG NIÐURSTÖÐUR Af þeirri upptalningu sem hér hefur verið gerð verður niðurstaðan sú að gervigígir, hraunborgir og sappar séu greinar á sama meiði. En hver er megin- orsök svo mismunandi útlits þótt skilyrði sýnist hin sömu? Ekki verður hér reynt að svara því. Mesta gervigígasvæði landsins, Landbrotshólar, virðist mynd- að þar sem hraun rann yfir votlendi, væntanlega með árkvíslum og lónum (Jón Jónsson 1958, 1990). í gjallinu í Rauðhólum við Reykjavík hafa fundist stykki af kísilgúr. Borun þar sýnir að vatnið sem Leitahraun þar rann út í var ekki djúpt. Mývatn virðist aldrei hafa verið djúpt. Austan við Herdísarvík hefur hraun runnið út í sjó og þannig endar Ögmundarhraun. A hvorugum staðnum hafa gervigígir myndast heldur hefur hraunið runnið í lokuðum rásum eftir að í sjóinn kom. Hvernig svo rásirnar enda sést ekki. I Litluborgum eru gjall-gervigígir og hraunborgir hlið við hlið. Næsta Ijóst er að það sem veldur því að hraunborgir, súlurnar, stromparnir, eða hvað sem maður vill nefna það, standa eftir þegar hrauntjörn tæmist eða í henni lækkar er að hraunið hefur náð að kólna nægilega mikið kringum lóðréttar gufurásir gegnum hraunmassann til þess að þær stóðu eftir þegar tjörnin tæmdist. HEIMILDIR Árni Einarsson 1991. Lífríki í 2000 ár. f Náttúra Mývatns (ritstj. Arnþór Garð- arsson og Árni Einarsson). Hið íslenska náttúrufrœðifélag. 331-333. Barth, T.F.W. 1942. Craters and fissure eruptions at Myvatn in Iceland. Norsk Geografisk Tidsskrift B IX. H.2. 58-61. Bemmelen, R.W. van & M.G. Rutten 1955. Tablemountains of Northern Iceland. Leiden. E.J. Brill. 83-85. Hustedt, F. 1930. Sússwasserflora Mittel- europas. Jena. Verlag von Gustav Fischer. 440 bls. Jón Jónsson 1958. Landbrotshraunið. Náttúrufrœðingurinn 28. 90-96. Jón Jónsson 1972. Grágrýtið. Náttúru- frœðingurinn 42. 21-30. Jón Jónsson 1983. Dalur eldanna. Árbók 1983. Ferðafélag ísland. Bls. 128. Jón Jónsson 1990. Fróðleg jarðlög í gervigíg. Náttúrufrœðingurinn 60. 69- 73. Kristján Sæmundsson 1991. Jarðfræði Kröflukerfisins. I Náttúra Mývatns (ritstj. Arnþór Garðarsson og Árni Einarsson). Hið íslenska náttúrufrœði- félag. 80-81. Nielsen, N. 1927. Vulkanismus am Hvítár- vatn und Hofsjökull. Medd. fra Dansk geol. Forening. Bd.7. Ki/ibenhavn. 118- 120. Rittmann, A. 1944. Vulcani. Attivita e Genesi. Napoli. E.P.S.A. Editrice poli- tecnica S.A. Bls. 122. Sapper, K. 1908. Úber einige islandische Vulkanspalten und Vulkanreihen. Neues Jahrb. f. Mineralogie, Geologie und Palaontologie. Beil. B. XXVI Stuttgart. Schweizerbart. Verlag. 18-19. Sigurður Þórarinsson 1951. Laxárgljúfur and Laxárhraun. Geogr. Annaler H.I-2 Stockholm. 154
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.