Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 93

Erling Ólafsson
Flækingsfuglar á íslandi:
Tittlingar, græningjar og krakar *
INNGANGUR
í þessari grein er fjallað um Ilækings-
fugla af tittlingaætt (Emberizidae, 15 teg-
undir), græningjaætt (Vireonidae, ein teg-
und) og krakaætt (lcteridae, tvær tegund-
ir), alls 18 legundir sem allar tilheyra
ættbálki spörfugla (Passeriformes). Níu
tegundanna eru af austrænum uppruna en
hinar níu hafa borist hingað frá Norður-
Ameríku. Alll eru þetta mjög sjaldséðar
tegundir hér á landi. Til ársloka 1991
höfðu sex þeirra aðeins sést einu sinni,
tvær tvisvar, fimm þrisvar, tvær fimm
sinnum, ein sex sinnum og aðeins tvær
oftar en tíu sinnum. Reyndar hefur ein
tegund af tittlingaætt sést hér mun oftar,
það er sportittlingur (Calcarius lapponic-
us). Komur hans hingað eru annars eðlis
en ættingjanna, þar sem farleiðir liggja að
einhverju leyti við landið. Það gefur til-
efni til annars konar umfjöllunar og ann-
arrar greinar (sjá Fox og Ævar Petersen, í
undirbúningi).
í umfjöllun um tegundirnar er gerð
grein fyrir útbreiðslu þeirra og stöðu í ná-
grannalöndum okkar. Almennar upplýs-
ingar eru fengnar úr nokkrum ritum
(Voous 1960, Peterson 1947, 1961,
Dymondo.fi. 1989, Lewington o.ll. 1991).
Til að íþyngja textanum ekki meira en
nauðsyn krefur verður þessara heimilda
* Flækingsfuglar á íslandi. 10. grein: Nátt-
úrufræðistofnun íslands.
ekki getið þegar um almennar upplýsingar
er að ræða.
Við röðun tegunda er Howard og Moore
(1991) fylgt. Við útgáfu bókarinnar „Fugl-
ar íslands og Evrópu“ (Peterson o.fl.
1962), sem kom út í þýðingu Finns Guð-
mundssonar, fengu flestallar þessara teg-
unda íslensk heiti. Þrjár þeirra hafa þó
verið nefndar síðan og heiti einnar breytt.
Skarlatstáni er fyrsl nefndur svo í „Stóru
Fuglabók Fjölva“ (Hanzak 1971), sem
Friðrik Sigurbjörnsson þýddi, en það er
bein þýðing á enska heitinu. Kúftittlingur
kemur fyrst fyrir í „Dýra- og plöntuorða-
bók“ Óskars Ingimarssonar (1989) en
Gunnlaugur Pétursson er höfundur heitis-
ins. Gullsóti birtist l'yrst í Blika nr. 4
(Gunnlaugur Pétursson og Erling Ólafsson
1985, Ævar Petersen 1985) en Kristinn
Haukur Skarphéðinsson átti hugmyndina
að því nafni. Að lokum var heiti bláfinku
(sbr. Peterson o.fl. 1962) breytt í blátitt-
ling (Gunnlaugur Pétursson og Erling Ól-
afsson 1988), þar sem tegundin hefur verið
færð úr finkuætt (Fringillidae) í tittlinga-
ætt. Auk þess koma fyrir ýmis önnur heiti
í almennum texta, bæði ný og gömul.
Fjallað verður um öll þekkl lilvik sem
varða þessar tegundir til ársloka 1991.
Surnra fuglanna hefur áður verið getið á
prenti en upplýsingar um aðra hafa ekki
birst l’yrr. Þegar hefur verið getið um alla
fugla sem sést hafa frá og með árinu 1979
í ársskýrslum um sjaldgæfa fugla. Fyrstu
Náttúrufræðingurinn 63 (1-2), bls. 87-108,1993.
87