Andvari - 01.01.1986, Page 38

36
GUNNAR G. SCHRAM
ANDVARI
11
í ávarpi sínu til þjóðarinnar á nýársdag 1968 greindi Ásgeir Ás-
geirsson forseti íslands frá því að hann gæfí ekki lengur kost á sér til
forsetastarfs. Var því ljóst að forsetakosningar færu fram í júní það
ár. í þeim kosningum voru tveir frambjóðendur, Gunnar Thor-
oddsen sendiherra og Kristján Eldjárn þjóðminjavörður.
Að þessu sinni var kosningabaráttan með öðru sniði en þegar for-
setakjör haföi síðast farið fram 1952. Þá héldu frambjóðendur ekki
opinbera fundi né komu á fundi stuðningsmanna sinna. Á þessu var
nú gjörbreyting og kosningabaráttan líkust undirbúningi alþingis-
kosninga. Frambjóðendur ferðuðust um landið og héldu víða opin-
bera fundi með stuðningsmönnum. Fylgismenn beggja gáfu út sér-
stök blöð en jafnframt var ítarlega greint frá kosningabaráttunni í
fjölmiðlum.
Úrslit forsetakosninganna urðu þau að Kristján Eldjárn var kjör-
inn forseti og hlaut hann 65% atkvæða. Gunnar Thoroddsen hlaut
35% atkvæða.
Það er ekki að efa að þessi kosningaúrslit urðu mikil vonbrigði fyr-
ir Gunnar, Qölskyldu hans og stuðningsmenn alla. Margt benti í
uppháfi til að hann myndi fara með sigur af hólmi í forsetakosning-
unum. Hann var þjóðkunnur maður, hafBi lengi gegnt mörgum
hinna ábyrgðarmestu embætta þjóðarinnar og naut virðingar og
vinsælda langt út fyrir raðir eigin flokksmanna.
En stríðsgæfan er völt. Ýmsar samþættar ástæður urðu til þess að
hann hlaut ekki það fylgi sem hann sjálfur hafði vonað. í nálægum
löndum reis þessi árin alda gegn leiðandi öflum í þjóðfélaginu,
andstaða gegn kerfinu og persónugervingum þess, stjórnmála-
mönnunum. Ekki síst gætti þessa meðal ungs fólks svo sem í ljós kom
í stúdentaóeirðum víða í nágrannalöndunum. Þessi bylgja náði
einnig hingað til lands og reyndist Gunnari þung í skauti, ekki síst
þar sem hinn frambjóðandinn var virtur fræðimaður sem aldrei
hafBi staðið í orrahríð stjórnmálanna. Var af mörgum lögð á það
mikil áhersla að til forseta ætti að veljast maður sem ekki hefBi tekið
þátt í stjórnmálum og yrði því fremur sameiningartákn þjóðarinnar.
Þá galt Gunnar þess einnig að allstór hópur sjálfstæðismanna
studdi hann ekki vegna gremju í hans garð fyrir að hafa gengið til