Andvari - 01.01.1986, Side 164

162
GILS GUÐMUNDSSON'
ANDVARI
En enda þótt jafnaðarmenn á ísafirði hefðu traustan meirihluta á þess-
um árum, áttu þeir við harðvítuga og allfjölmenna sveit andstæðinga að
etja. íhaldsflokkurinn, sem svo hét þá, átti í sínum röðum hæfileikamenn
sem sumir hverjir voru ræðugarpar og ritfærir í betra lagi. Baráttan milli
þeirra og jafnaðarmanna varð brátt grimm og miskunnarlaus. Og af því
bárust sögur vestur yfir heiðar, hver fræknastur þótti og vígfimastur í þess-
ari styrjöld, hvort heldur barist var í ræðustól eða á ritvelli. Pað var Vil-
mundur læknir. Að því er tók til ritaðs máls var sjón sögu ríkari. Á
bernskuheimili mitt kom jafnaðarmannablaðið Skutull sem Guðmundur frá
Gufudal ritstýrði. Par birtust stöku sinnum greinar eftir Vilmund sem svo
snjallar voru, að þær hafa orðið mér ógleymanlegar. En manni bárust
einnig fregnir af pólitískum fundum á ísafirði, þar sem Vilmundur beitti
orðsnilld sinni á listilegan hátt. Vitnuðu menn ósjaldan til snjallyrða hans
og endursögðu jafnvel heila ræðukafla. Get ég ekki stillt mig um að riíja
upp eina slíka tilvitnun, eins og mig minnir að hún hafi á sínum tíma borist
vestur til Önundarljarðar.
Einu sinni sem oftar á fjölmennum pólitískum fundi, líklega fyrir ein-
hverjar kosningar, átti Vilmundur í höggi við nokkra svarna andstæðinga
sína og varð rimman brátt illvíg. Meðal þeirra sem sóttu að Vilmundi, ýmist
úr ræðustól eða með hrópum utan úr sal, voru þrír menn sem hér verða
ekki nafngreindir. Hafði einn þeirra verið bendlaður við atkvæðafölsunar-
mál, annar átt vafasöm viðskipti við almannastofnun og altalað var um hinn
þriðja að hann léti konu sína ekki einhlíta.
Þegar Vilmundur kom næst í ræðustól, fórust honum orð eitthvað á
þessa leið:
„íhaldsmennirnir hérna á ísafirði hafa á liðnum árum brugðið mér um
margar vammir og skammir og ófáa glæpi. Einna drýgstir við þá iðju hafa
þessir verið . . “ Og hann taldi upp þremenningana. — „Þrennt er það þó
sem þeim hefur láðst að bera mér á brýn. Þeir hafa aldrei staðhæft að ég
drýgi kjörfylgi okkar jafnaðarmanna með því að falsa atkvæði, þeir hafa
ekki haldið því fram að ég hafi stolið úr opinberum sjóðum, og þeir hafa
ekki svo mikið sem dylgjað um það að ég haldi fram hjá konunni minni.
Hvað veldur þessu? Hlífð við mig? Varla. Ást á sannleikanum? Engum
dettur sú fjarstæða í hug um þessa menn. Skýringin er ein: Þeim fínnst
þetta ekkert ljótt!“
3
Árið 1931 var Vilmundur Jónsson skipaður landlæknir, og sama ár var
hann kosinn þingmaður ísfirðinga. Hann fluttist þá til Reykjavíkur og lét
þegar mjög að sér kveða á nýjum starfsvettvangi. Á Alþingi flutti hann
Qölda frumvarpa um ýmis efni. Kvað þar mest að gagngerri endurnýjun