Andvari - 01.01.1986, Qupperneq 166

164
GILS GUÐMUNDSSON
ANDVARI
húsinu. Varð honum tíðrætt um gáfnafar þeirra manna sem bárust í tal. Þá
segir Vilmundur:
„Veist þú hver er munurinn á ykkur Þingeyingum og Vestfirðingum
þeim sem ég kynntist á ísafirði og við Djúp? Þegar Þingeyingur leitar frétta
um sér ókunnan mann, spyr hann: Er hann gáfaður? Vestflrðingurinn
spyr: Er hann duglegur?“
Og svo bætti Vilmundur við: „Hitt er svo annað mál að margur duglegur
Vestfírðingurinn er ekkert ógreindari en þessir gáfuðu Þingeyingar."
Eins og ég hef lídllega vikið að áður, þótti Vilmundi ákaflega gaman að
ýta við þeim vinum sínum og kunningjum sem eitthvað fengust við skriftir,
gagnrýna verk þeirra, en þó ekki síður að koma með hugdettur og ábend-
ingar, stundum jafnvel tiltekin viðfangsefni sem hann hugði að þeim gæti
að haldi komið eða þeir væru réttir menn til að glíma við.
Ekki kæmi mér það á óvart þótt samskipti Vilmundar og ýmissa rithöf-
unda þættu einhvern tíma nokkurrar rannsóknar virði. Vitað er að það var
Vilmundur sem benti Halldóri Laxness á dagbækur og önnur rit Magnúsar
Hjaltasonar - Ólafs Kárasonar Ljósvíkings. Gaman væri að vita hvort Vil-
mundur kom Guðmundi G. Hagalín á slóðir Kristrúnar í Hamravík, en
grunur minn er sá að þar hafi hann komið við sögu. Frá hinu skýrði Haga-
lín sjálfur að Vilmundur útvegaði útgefanda að sögu Sæmundar Sæmunds-
sonar og gaf henni nafnið Virkir dagar.
Þá er það og fuflvíst, að Vilmundur hafði mikil áhrif á Þórberg Þórðar-
son, eins og Ofvitinn ber ljósan vott um. Góða heimild hef ég fyrir því að hin
snjalla ritgerð Þórbergs um sjálfsævisögu Theódórs Friðrikssonar, / verum,
sem birtist í Tímariti Máls og menningar 1942, hafi verið samin að áeggjan
Vilmundar. Var mér sagt að Þórbergur hefði einu sinni sem oftar komið að
kaffiborðinu til þeirra Árna og Vilmundar í Alþýðuhúsinu. Var það
skömmu eftir að / verum kom út. Skyndilega snýr Vilmundur sér að Þór-
bergi, tekur báðum höndum um jakkaboðung hans, hvessir á hann augum
og segir af alvöruþunga: „Nú verður þú að skrifa um ævisögu Theódórs.
Og það á ekki að vera nein venjuleg ritfregn eða stutt ritdómsnefna, heldur
mikil ritgerð. Hún á að vera ykkur Theódór báðum fyllilega samboðin." -
Nokkrum vikum seinna hafði Þórbergur samið ritgerðina.
Þórbergur lýsir Vilmundi í Ofvitanum og segir þar m. a.:
Mér fannst Vilmundur gáfaðasti og skemmtilegasti maður, sem ég hafði nokk-
urn tíma kynnst. Hann var hárskarpur í hugsun og eldfljótur í skilningi, hugsaði
frábærlega skýrt og skipulega, rökrétt, hnitmiðað og praktískt, datt margt í hug
og hafði frjósamt ímyndunarafl. Hann var gæddur miklu valdi yfir máli, var
sýnt um að komast vel að orði, hafði leikrænt frásagnarsnið, fór hóflegan
meðalveg milli hinnar sönnu og skemmtilegu ræðu og sagði betur frá en nokkur
annar, sem ég hef kynnst fyrr eða síðar. Það lýsti oft af honum þegar hann tal-
aði.