Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 35

andvari
Nú taka öll húsin að loga
31
minnzt á dauða þeirra beggja, Halls og Þorvalds. Og klausan
stendur í heimildinni, sem Njáluhöfundur styðst langmest við,
er hann lýsir brennunni á Bergþórshvoli. Svo sem vænta mátti,
hefur hann kynnt sér hina rituðu frásögn af Flugumýrarbrennu
áður en hann fór að semja brennulýsingu sína, og hlaut þá athygli
hans einnig að beinast að brennum Þorvalds og Onundar í Löngu-
hlíð. í frásögnunum af Þorvaldi finnur svo Njáluhöfundur tvö
atriði, sem honum hentar að nota í brennulýsingunni: flótta Þor-
valds í kvenskikkjunni og krossleggingu handa hins dauða í brenn-
unni á Gillastöðum. Frásögnina af Önundarbrennu hefur höf-
undur Njálu heldur ekki forsmáð, er hann dró að sér söguefni.
Má í senn greina frá athöfnum heimamanna á Bergþórshvoli og
í Lönguhlíð, þá er brennumenn bar að garði. Svo mikil er líkingin.
Það er kvöld. Brennumenn nálgast bæinn. Húsbóndinn stend
ur á hlaðinu með mönnum sínum vígbúnum. Þeir horfa á flokk-
inn koma, og er það ljóst, að vænta má orustu. Húsbóndinn vill
að menn hverfi i bæinn, því dæmi hafi sýnt, að erfitt sé að
saekja með ófriði í hús inn. Þessu er andmælt með þeim rökum,
að sé sá kostur valinn, muni komumenn bera eld að bænum, og
sé vænlegra að verjast úti. Á það vildi húsbóndinn ekki fallast,
»>og gengu menn inn allir“, segir í Sturlungu, (I, s. 189), en í
Njálu: „Gengu þeir þá inn allir og skipuðust í dyrnar“. (K. 128).
I Lönguhlíð voru einnig hafðar opnar dyr, þar til brennumenn
skutu inn um þær.
Hvort Önundur í Lönguhlíð hefur óskað þess að vera inni
brenndur, skal látið ósagt, en um Njál er það enginn vafi. Þegar
honum voru borin tíðindin um dráp Höskulds Hvítanesgoða,
spurði Skarphéðinn: „Hvað mun eftir koma“. „Dauði minn“, segir
Njáll, „og konu minnar og allra sona minna“. (K. 111). Þá er
brennumenn komu til Bergþórshvols, veit hann, að spáin er að
r®tast. Aðeins er um það að velja, hvort synirnir eigi að falla
uti eða brenna inni. Sjálfur er svo Njáll látinn skýra frá því,
hvers vegna hann kýs að þola brennudauðann ásamt konu sinni
°g sonum. Er eldur hafði veriö borinn að bænum, segir Njáll við
3