Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 93

andvari
Lesmál kringum Kantaraborg
89
XI.
Engin ástæða er til efasemda um það, að tuttugu og tvö hafi
sár Þorgils skarða verið og að Jón usti veiti honurn seinasta
áverkann. En það fær ekki staðizt, að Þorvarður Þórarinsson hafi
næst síðastur manna borið vopn á Þorgils. Þorvarður var afar-
menni til vopna sinna. Og þegar hér var komið, gat hann vissu-
lega unnið „ógrunsamlega" á Þorgilsi án aðstoðar Jóns usta. Þar
sem Jón er látinn leika hlutverk riddarans, sem hjó krúnuna af
Tómasi erkibiskupi, liggur beint við, að söguhöfundur hafi af
ráðnum hug skipað Þorvarði sess við hliðina á Ranúlfi frá Broch.
Hann var sagður hafa veitt erkibiskupinum dánum næst síðasta
sárið með sverðslagi eins og Þorvarður Þorgilsi. Og auðvitað full-
komnar það samlíkinguna, að í báðum tilfellum eiga andvana
líkamar að verða fyrir sverðstungunum.
Fara má nærri um það, að „óvinur friðarins", Ranúlfur frá
Broch, hafi orðið Þorv'arði minnisstæður, eftir að hann las þetta
Htra níð um sig. Öll Sturlungufrásögnin af „píslarvætti" Þorgils
skarða hefur hlotið að verða Þon'arði óafmáanleg í minni og
vafalaust valdið honum sálrænum þjáningum. Svo rækilega
hefur níðritaranum, sem skrifaði Þorgilssögu, tekizt að svívirða
minningu Þorvarðs, að ennþá kallast hann stundum níðingur í
ritum manna. Birtist þó skýrt höfuðtilgangur höfundar Þorgils-
sögu, er hann segir í málsgreininni um líkskoðunina að Hrafna-
gili: „Veittist Þorgilsi það, að hann hafði þvílíkt sár, sem sagt
var um kveldið, að hinn heilagi Tórnas erkibiskup hafði særður
verið í kirkjunni í Cantia". Áróður fyrir helgitrú á Þorgilsi er
hér berlega rekinn. Og fyrst og fremst er hann byggður á því,
hversu svívirðilega Þon'arði eigi að hafa farizt við hinn göfug-
lynda Þorgils.
Frá sjónarmiði söguhöfundar séð hefur það verið mjög áríð-
andi, að gera alla framkomu Þorvarðs við Þorgils sem hrakleg-
asta. Einkum skipti þó meðferðin á líkinu mildu máli í helgitrúar-
aróðrinum. Hér var auðveldast að koma við samlíkingum á milli
Þorgils og hins helga Tómasar í Kantarahorg. Og það er ekki