Andvari - 01.01.1955, Blaðsíða 87

ANDVARI
Lesmál kringum Kantaraborg
83
Eins og Taðkur hlaut Eðvarð skjótt umbun fórnar sinnar.
„Sár það stóra, er Eðvarð klerkur fékk, var fyrr gróið og alheilt,
en líkami erkibiskupsins væri kaldur á gólfinu", segir helgisögu-
ritarinn (S. 443). Þarf það nú enga undrun að vekja, þótt nafnið
Kantaraborg væri ofarlega í huga Njáluhöfundar, þegar hann
kynnti Brján konung og sveininn Taðk. Þeim var þá ætlað að
hljóta síðar í sögunni hlutverk í líkingu við hlutskipti erkibiskups-
ins og klerksins fyrir framan dómkirkjualtarið í Canterbury. Þá
er lýsingin af dauða Brjáns konungs, handarmissi sveinsins og
undralækningunni var rituð, hefur hugur höfundar hvarflað milli
Stiklarstaðar, Flugumýrar og Kantaraborgar. Hann sækir til
Canterbury hugmynd sína að höggi Bróður, handaruppréttingu
Taðks til verndar Brjáni konungi og skyndigræðslu handleggssárs
hans, en til Flugumýrar hið algera handarafhögg, er skjaldborg
rofnaði. Og loks hefur hann á brott með sér frá Stiklarstöðum
hið græðandi konungsblóð. Úr þessu efni er Njálufrásögnin af
falli Brjáns konungs gerð. Á síðustu áratugum 13. aldar hafa
nrargir bókfróðir íslendingar vitað um öll þessi atriði.
VI.
Ætla verður, að heildarmyndin af falli Brjáns konungs hafi
staðið uppmáluð fyrir hugskotssjónum Njáluhöfundar, þá er hann
segir: „Hann sat í Kantaraborg á írlandi. Bróðir hans var Úlfur
hreða“. Maður þessi hlýtur það hlutverk að berjast við Bróður í
fhjánsbardaga, taka hann höndum og misþyrma honum til dauða
á hinn viðurstyggilegasta hátt. Grimmdaræði Úlfs á sér enga hlið-
stæðu í Njálu. Þar er þó ekki hörgull á hryðjuverkum. írskir forn-
ritahöfundar nefna hvorki Úlf hreðu né fólskuverk það, sem
honum er eignað. Mun heiti hans og atferli fyrst hafa orðið til
í hugarheimi Njáluhöfundar. En sú hugsmíði er vitanlega ekki
gerð án efniviðar. Má gera sér allglögga grein fyrir honum.
Þar sem Úlfur hreða er kynntur um leið og Kantaraborg,
liggur beint við að gæta þ ess, hvort nokkur Lllfur komi við frá-