Andvari - 01.01.1944, Side 30

26
Eiríkur Albertsson
ANDVARI
síðari tíma hefur í ljós leitt ýmsar staðhafnir, sem eldri tíma
óraði ekki fyrir og þeir gátu ekki heldur þekkt, svo skammt sem
þeir voru á veg komnir í þekkingu sinni, og brugðið nýju ljósi
upp yfir fjölda gamalla sanninda, sem nú horfa allt öðru vísi
við oss en áður gerðu. En þrátt fyrir þetta hafa menn til
skannns tíma átt afarörðugt með að átta sig á því, að nokkura
nauðsyn bæri til að losa um játningarhaftið á kennimönnum
kirkjunnar, og álitið kröfurnar um kenningarfrelsi presta, ef
ekki beinlínis sprottnar af ókirkjulegri sundrungarviðleitni,
þá að minnsta kosti allt of ótímabærar lil þess, að þeim væri
að noklcru sinnandi.
Sannleikurinn er sá, að hvergi hefur íhaldssemi mannsand-
ans fremur látið til sin laka en einmitt innan vébanda kirkj-
unnar og trúarbragðanna, og skilningurinn á öllum frelsiskröf-
um einstaklingnu.m til handa átt jafnerfitt uppdráttar og þar.
Svo hefur þetta verið á öllum tímum og er enn i dag í mörgu
lillili —* einnig innan hinnar evangelisku kirkju, sem eftir allri
hugsjón sinni hefði einmitt átt að vera heimkynni andlegs
frelsis í öllum greinu.m og þá ekki sízt í þeim efnum, sem hér
ræðir um.
Með siðbót Lúters ljómar nýr dagur yfir kirkjunni, dagur,
sem boðar frelsi frá .margra alda ánauð, sannfæringar- og sam-
vizkufrelsi innan kirkjunnar. En það er ekki kirkjunni að
þakka, að sú hin kirkjulega frelsishreyfing, sem Lúter hratt
af slað, kafnaði ekki í fæðingunni, því að það fær ekki dulizt.
neinum, sem þekkir sögu vorrar evangelisku kirkju, að mjög
mikið af starfi hennar eftir daga Lúters miðar að því að reisa
skorður við því frelsi kirkjunni lil handa, sem Lúter barðist
fvrir, og fer í ýmsu tilliti í öfuga átt við það, sem hann ætlaðist
til í fyrstu. Fyrir því gat lúterskan orðið að „lútersku“, ]). e.
kirkjulegri stefnu, sem fremur auðkenndist al' anda ófrelsis
og' þröngsýni en sönnum frelsis- og framsóknaranda, og hin
evangeliska kirkja um langan aldur fjarlægzt svo hugsjón sína,
að ekkert átli þar síður viðurkennt heimilisfang en samvizku-
og sannfæringarfrelsi einstaklingsins í þeim málum, sem snerta
kristindóm og kirkju.