Andvari - 01.01.1913, Blaðsíða 150

88
Aukið landnám
horfur eru á, að geli staðið, ef ekki öldum saman,
þá meira en 1—2 mannsaldra. Og svo má segja,
að nýlega sé liafin sléttun og stækkun túna, upp-
setning girðinga, sem veita fulla vörn gegn öllum
skepnum, og gerð vatnsveitinga og vega m. m.
En áhyggjuefnið er þetta, að bændastétt lands-
ins, aðalstéttin, sem var og er enn sem komið er,
hefir gengið stórkostlega til rýrnunar, frá þeim tíma,
er bygðin var þéttust, og jafnframt þó stórbýlishú-
skapur mestur, sem var á 12. og 13. öld.
Það er víst enginn svo fróður, að hann viti ná-
kvæmlega tölu býla hér á landi, þegar þau lxafa ver-
ið flest bygð í einu. Engin skýrsla mun heldur vera
til um það, hve eyðibýlin eru mörg, en hitt vita allir,
að mikill fjöldi hefir farið í eyði frá þeim tíma, er
landið var kallað fullnumið, og mun kveða mest að
því í Norður-Múlasýslu, Þingeyjar-, Snæfellsnes-,
Rangárvalla- og Skaftafellssýslum.
Orsalcir til fækkunar býlanna hafa verið ýmsar,
eins og kunnugt er. Þegar landfarsóttir gengu
og ollu miklum manndauða, eins og átti sér stað
þegar Svartidauði og slórabóla gengu hér, þá
fækkaði fólkinu svo mjög, að sumstaðar fóru
heilar sveitir í eyði, segir saga landsins. Má geta
því nærri, að mörg býli eru í eyði frá þessum tím-
um, því að svo langan tíma hefir það lekið, að fólkinu
fjölgaði til jafns við það, sem áður var, að mörg býli
hafa, með því að standa í eyði svo langan tíma, verið
búin að tapa verðgildi sínu: húsin fallin, rældin úr
túninu, og býlið kostalaust fram yfir óræklað land.
Fjárafla hefir vantað lil að reisa það úr rústum, og
það siðan lagt undir aðra jörð og notað sem haglendi