Vaka - 01.06.1928, Page 17

[vaka]
IBSEN OG ÍSLENDINGAR.
143
Sál haas er f e i m i n . En hvað er feimnin? Hún er
óbeit á því að láta aðra fá sjónarvætt i sér. „Voir,
c’est avoir“, að sjá er að fá, segja Frakkar. Það, sem
maður sýnir af sjálfum sér, verður með nokkrum
hætti eign áhorfandans. Feimnin er vottur urn sjálfs-
eignarhvöt, sjálfstæðisvilja, sjálfsvirðingu. Játgeir vill
vera „einn sér of sefa“ og ráða þvi sjálfur, hvað hann
birtir öðrum af hugsunum sínum. Þær eru börn hans,
þess vegna klæðir hann þær í minnisstæðan húning.
Persónumörkin á mörgum tilsvörum í sögum vorum eiga
upjitök sín í þessari feimni, sem Játgeir talar um. Eins
og foreldrar blygðast sín fyrir að láta börn sín ganga
fáklædd eða illa til fara á almanna færi, eins þótti
forfeðruin vorum minnkun að Iáta hugsanir sínar koma
fram í kauðalegum og óhugsuðum orðum. Þessi sóma-
tilfinning, þetta gát á búningnum gerir menn orðvara
og er upphaf allrar orðspeki. Varmæltur verður stutt-
orður, en stuttorður gagnorður. Shakespeare vissi það:
„Brevity is the soul of wit“. Balc við orð Játgeirs hillir
upp auðugan hugmyndaheim. Þar hefir sorgin vökvað
jarðveginn. Þar er frjósemi og gróðrarmagn, því að
þarna er sjálfseign og ekki almannatröð. Ját.geir er
konungur í sínu ríki, þess vegna ágirnist hann ekki
annara. Hann verður að lifa fyrir köllun sína eins og
móðir fyrir barn sitt, meðan hann lifir, en hann getur
af frjálsu fullveldi dáið fyrir æfistarf annars manns.
Þó að „Konungsefnin“ hafi fengið aðalþræði sína úr
Hákonarsögu, þá eru persónurnar auðvitað börn Ibsens
sjálfs og verkið í heild sinni frjálst og frumlegt og eng-
in stæling sögunnar. Leonardo da Vinci ráðleggur mál-
urum að horfa stundum á gamla múra, því að í þeim
megi oft sjá alls konar myndir, er geti orðið efni í
ágæt málverk. Margir munu hafa leikið sér að þessu
og þó oftar hér á landi að því að horfa á ldettavegg og
sjá þar myndir, en enginn kann að greina, hve mikið af
slíkum myndum stafar frá blæbrigðum í lit og áferð