Vaka - 01.05.1929, Síða 126

120
SIGURÐUK NORDAL:
[vaka]
V.
Því hefur verið haldið fram hér á undan, að aldrei
muni hafa komið til mála að setja alþingisstaðinn utan
tandnáms Ingólfs Arnarsonar eða þess landsvæðis, er
ríki Þorsteins Ingólfssonar náði um. Verður því næst
að athuga, hversu þessu var háttað um Þingvöll við
Öxará.
Takmörk landnáms Ingólfs eru skýrlega greind og
á einn veg í öllum handritum Landnámu. Þau voru
Ölfusá (Sogið, Ölfusvatn, þ. e. Þingvallavatn), Öxará,
Brynjudalsá, Hvalfjörður og öll nes út. Hafi Öxará þá
runnið niður hjá Skálabrekku út í vatn, eins og sjá má
bæði af Sturlungu1) og árfari því, sem enn er hægt að
rekja, var sjálfur Þingvöllur utan þess landnáms. En
hitt er eigi siður víst, að landnám þeirra manna, er
næstir tóku lönd þar fyrir austan (Ketilbjarnar gamla
á Mosfelli og Gríms í Grimsnesi), hafa ekki náð vestur
yfir Lyngdalsheiði. Landið upp frá Þingvallavatní
hefur þá að vísu verið ónumið, eins og hálendi íslands
yfirleitt, en um leið heyrt af sjálfu sér til þeirra býla,
er næst lágu og þurftu þess til beitilands og upprekstr-
ar. Af bæjum í grennd við Þingvöll byggðist Heiðabær
fyrstur, svo að sögur fari af, og leikur ekki vafi á, að
hann er í landnámi Ingólfs.
Það verður nú ekki sagt með neinni vissu, hvar
Þórir kroppinskeggi hafi búið. Bláskógar virðist oft
vera nefnt allt landið kringum Þingvallavatn og upp frá
því. En örnefnið Kolsgjá bendir þó til þess, að morð
1) Útg. Kálunds I, 243; Reykjav. útg. II, 17. Þess er þó rétt
að geta, að Öxará hefur frá upphafi hlotið að renna niður i
gjána, að minnsta kosti jafnan í vorleysingum. Jarðvegurinn ó
Þingvelli er myndaður af framburði hennar löngu fyrir land-
námstíð. Þegar ánni var veitt niður i gjóna, hefur henni verið
hleypt í gamalt árfar, sem stíflazt hafði um stundar sakir. Mætti
því efast um, við hvorn farveginn landnám Ingólfs er miðað, þó
að það skifti í sjálfu sér litlu máli.