Menntamál - 01.12.1935, Page 65

menntamál
207'
Enn um mymluii fræíslu- og menningarsjóða.
í tveimur greinum, sem eg hefi skrifað um þetla mál
og birzt hafa í Mennlamálum, 5. töluhl. 1928, og Tím-
anum, 2(5. tölubl. 1932, hefi eg sýnt fram á það, að marg-
ir fara á mis við golt uppeldi og góða fræðslu, með-
fram af efnalegum ástæðum. Og það eru engar líkur
til annars, en að svo verði einnig í framtíðinni, nema
nýjar leiðir séu teknar.
Það er tvennt, sem ræður örlögum þjóða meira en
flest annað. Annarsvegar uppeldi einstaklinganna, og
hinsvegar efnaleg afkoma þeirra. Fámenn og látæk þjóð,
sem vill vera sjállstæð og öðrum óháð, verður fyrst og
fremst að trejrsta á líkamlegan og andlegan þroska harna
sinna, og engin þjóð getur lagt of mikið á sig til þess
að þessi þroslci hvers einstaklings verði sem mestur og
almennastur.
í útvarpserindi, sem flutt var í fyrra vetur, að mig
minnir af Guðjóni Guðjónssyni, skólastjóra í Hafnar-
firði, var sýnt fram á það, að það er lilutfallslega miklu
minna, sem varið er lil barnafræðslunnar hjá okkur
Islendingum á livern einstakling, en hjá nágrannaþjóð-
um okkar. En á sama tima og þessi fjárupphæð hefir
lækkað hjá okkur, hefir krafan um liolt og gott upp-
eldi æskunnar aldrei verið háværari en nú. Kreppan á
sjálfsagt nokkurn þátt í þessum fjárhagsráðstöfunum.
En þetta sýnir okkur engu að síður, hve varhugavert
það er, þegar uppeldið og alþýðumenningin er annars-
vegar, að treysta fjárhagslega í framtíðinni nær ein-
göngu á gjaldþol og fórnfýsi liinnar líðandi stundar.
Við fjölda skóla hafa verið myndaðir ýmiskonar styrkt-
arsjóðir fyrir nemendur. Þessir sjóðir hafa unnið og
munu vinna ómetanlegt gagn. Þeir hafa gjört mörgum
ungum mönnum kleyft að afla sér meiri menntunar en
L