Menntamál - 01.06.1955, Síða 14

76
MENNTAMÁL
En þótt þetta ákvæði nái í reyndinni til svo fárra, tel
ég það samt ekki einskisvert. Að minni hyggju og minni
reynslu mundi margt þeirra unglinga, sem þjóðfélagið
hefir ef til vill hvað mesta ástæðu til að auðsýna umhirðu,
fyrst og fremst hverfa úr skólunum, bæði gáfnatregir
unglingar og unglingar, sem njóta lítillar umhyggju af
heimilanna hálfu og eiga þau þess oft lítinn kost eða með
öðrum orðum þeir unglingar, sem sízt eru sjálfbjarga og
vandasamast er að gera að farsælum þjóðfélagsþegnum.
Nú vil ég ekki halda því fram, að skólar okkar hafi yfirleitt
tekið sérstaklega viturlega á málum þessara unglinga, en
samt eru þeir mörgum þeirra hið skásta athvarf, sem völ
er á. Hinn kosturinn er venjulega alger slæpingsskapur og
hirðuleysi. Sennilega er bezt að geta tengt skólavist þess-
ara unglinga nokkurri vinnu, ef hennar er kostur. Iðju-
leysið og sjálfræðið er þeim hættulegast. Úr hópi þessa
fólks kemur einkum vandræðafólkið, sem alltaf er að bíða
ósigur, alltaf að glata sjálfstrausti og sjálfsvirðingu unz
það verður byrði á samfélaginu. Ódýrasta ráðið til þess að
forðast slíkt er sennilega það, að þjóðfélagið hafi það í
sinni umsjá, þangað til það er vaxið inn í gagnleg störf, ef
svo má að orði komast, og reyna svo að sjá til, að það hald-
ist við þau störf. Það er að minnsta kosti vafasöm ráðstöf-
un að sleppa fram af því beizlinu á mjög ungum aldri.
Það er hverjum manni nú á dögum alvarlegur hnekkir
að fara mjög á mis við almenna uppfræðslu. Hann getur
verið svo illa settur gagnvart atvinnu, að helzt megi jafna
til örorku. Þau störf, sem unnin verða án slíkrar upp-
fræðslu, eru orðin tiltölulega fá og henta hvergi nærri
öllum. Það er því ekki út í hött, að þjóðfélagið reyni að
tryggja þegna sína gegn þess konar skorti. Það verður
vart gert nema með almennri skólaskyldu.
Landspróf miðskóla. Ákvæðin um landspróf miðskóla
eru ekki fyrirferðarmikil í sjálfum lögunum, lítið fram