Menntamál - 01.08.1965, Blaðsíða 50

160
MENNTAMÁL
þeim eru hugstæð. Þau efni eru margvísleg hjá fólki á
þessum alclri. Við lestur bókmennta og kynningu þeirra
er að sjálfsögðu mikil þörf á samtali kennara og nemenda.
íslenzk tunga er auðug af orðtökum, alls kyns talshátt-
um og málvenjum. Slíkt þarf að kynna nemendum, og
her að verja til þess drjúgum tíma. Margt fólk fer rangt
með orðtök og orðatiltæki, af því að það þekkir ekki kring-
umstæðurnar, sem á sínum tíma áttu þátt í sköpun þeirra.
Ég hef rætt hér um talæfingarnar sem sérstakan þátt í
móðurmálskennslunni. Þennan þátt, tel ég, að íslenzkir
skólar hafi að mestu leyti vanra'kt hingað til vegna skiln-
ingsleysis skólamanna á gildi lians og áhuga á öðrum þátt-
um. Ég vil leggja áherzlu á, að þessi þáttur má ekki einangr-
ast í skólastarfinu sem afmörkuð námsgrein, heldur þarf
hann að tengjast sem fastast öðrum þáttum. F.inn megin-
annmarki kennslunnar virðist mér oft og tíðum sá, að
kennarar nota ekki ]rau tækifæri, sem hið margþætta náms-
efni leggur þeim upp í hendur. Nú er það svo, að þekk-
ingu nemenda og skilning er oft hægur vandi að kanna
með munnlegri yfirheyrslu án þess, að þeir þurfi að tala
mikið. Almennt gera kennarar þá kröfu, að börnin skilji
og muni það, sem fyrir er sett, en þeir gera litlar kröfur um
skilmerkileg svör og láta sér alltof oft lynda, að nemand-
inn svari með einu orði eða hálfri setningu. Þegar kenn-
arinn verður þess áskynja, að barnið fylgist með, orðar
hann gjarnan svarið sjálfur. Börnunum finnst að sjálf-
sögðu, að þau hafi gert sína skyldu, er þau hafa numið
lexíuna, ef engar kröfur eru til þeirra gerðar um sóma-
samlega framsetningu. Stundum er börnunum einungis
ætlað að botna málsgrein kennarans með einu orði.
Um ritmálið eru að jafnaði gerðar aðrar og meiri kröfur.
Það, sem sést, á að vera vaudað. Þetta er auðvilað gott og
blessað, en hví skyldi ekki hið sama gilda um það, sem
heyrist, hið hljómandi mál? Krafa kennarans um vandað
málfar á að vera ströng, jrótt að sjálfsögðu verði að stilla