Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1929, Page 30

124
List.
IÐUNt'f
getur séð sjálfan þig í, að meira eða minna leyti, eða
einhverja ákveðna tegund manna,
Skulum við nú athuga málaralistina. Um andlitsmyndir
yfirleitt (hvort sem þær eru málaðar eða aðeins teikn- >
aðar) er svipað að segja og um skáldskap. Andlits-
mynd er því betri, — því meiri list, — því betur sem
hún opinberar sál þess einsiaklings, sem um er að ræða,
og um leið sálir hinna andlegu frænda hans. Með öðr-
um orðum: Því betur sem andlitsmynd leiðir í ljós á-
kveðna manntegund (»Type«), því listrænni er hún. Það
er meðal annars af þessu, að skrípamyndir geta stund-
um verið svo mikil listaverk. Gerum ráð fyrir, að þú
farir til málara og biðjir hann að mála mynd af þér.
Ef hann er mikill listamaður, þá málar hann ekki fyrst
og fremst það, sem þú ert hversdagslega í augum vina
þinna og kunningja, heldur hinn innri mann þinn. Hann p
kemur auga á „rauða þráðinn“, sem gengur í gegnum
hin mörgu sérkenni þín, og málar hann fyrst og fremst.
Hann sér ljósið hið innra með þér, ljósið, sem brotnar
allavega í útliti þínu og framkomu, eftir viðhorfi þínu
gagnvart umhverfinu. Með öðrum orðum: Hann málar
þig sem fulltrúa ákveðinnar manntegundar.
Málari, sem málar landslag, getur gert það með tvens-
konar hætti: Hann getur reynt að hafa mynd sína sem
líkasta náttúrunni sjálfri, og er hann þá í raun réttri
ekki annað en ljósmyndavél. En sé hann mikill lista-
maður, þá leitast hann fyrst og fremst við að koma
auga á sálina í því Iandslagi, sem hann ætlar sér að >
mála, og síðan reynir hann að opinbera þessa sál, með
einhverjum hætti, á léreffinu. Við skulum hugsa okkur,
að hann máli landslag, sem er ömurlegt og fult af
myrkri. Hann leitast þá við að mála sál þessa myrkurs,
myrkrið í myrkrinu. Og mynd hans verður listaverk.