Jörð - 01.05.1945, Blaðsíða 13

JÖRÐ
11
ríkis. En með öllum þeim vandkvæðum, sem því hljóta að
fylgja að vera útlendur konungur yfir fjarlægu landi, yfir
þjóð, sem hann var lítt kunnugur og gat ekki órðið samgróinn,
rækti hann þá stöðu sína jafnan af réttsýni og manndómi.
ÞEGAR' athugaðar eru horfurnar á vinsamlegum skiptum
íslendinga og Dana framvegis, er rétt að gefa sérstakan
gaum að einu atriði, sem mörgum mun hafa sézt yfir, meðan
sambandsslitin voru rædd hér á landi.
f hverju var í raun réttri fólginn ágreiningurinn milli þeirra
manna, sem mest vildu hraða fullum sambandsslitum, og
hinna, sem vildu heldur láta dragast nokkuð að ganga form-
lega frá þeim en að hvikað væri frá ýtrustu virðingu fyrir
gerðum sáttnrála og aðgát á siðferðilegum og mannlegum að-
stæðum? Hvorir tveggja vissu vel, að ekki hlaut aðeins bráð-
lega að draga til skilnaðar, heldur var hann raunverulega orð-
inn. Það var tilhögunin ein, sem unr var deilt. Og hvorir
tveggja ósknðu þess, að góð vinátta og samvinna við Dani og
aðrar norrænar þjóðir nrætti lialdast, eins og nreðal annars
konr fram í einróma yfirlýsingu Alþingis.
Ef litið er yfir unrræðurnar unr þennan ágreining og reynt
að liorfa gegnunr rykský stórra orða, senr þyrlað var upp, og
ólreppilegar röksenrdir, senr varpað var fyrir borð að lokum,
virðist nrér kjarni þeirra lrafa verið þessi:
Annars vegar voru þeir nrenn, senr lrugsuðu á þá leið, að
annaðhvort nrundu Danir þykkjast stórunr við þær aðfarir af
lrálfu íslendinga, senr gætu talizt hæpnar vegna gerðra sanrn-
inga og hranalegar gagnvart konungi, — eða Danir mundu
taka hverju því, senr gert væri í þessu nráli, nreð algerðri still-
ingu og unrburðarlyndi. Hvorugur kosturinn þótti þessunr
nrönnunr Ireppilegur. Þeir vildu ekki stofna í lrættu góðu
samkomulagi við eina af siðmenntuðustu þjóðunr veraldarinn-
ar, senr auk þess er frændþjóð fslendinga, og vegna ganr-
alla menningartengsla, senr ekki er unnt að rjúfa í skjótri svip-
an, mikilsverður sanrbandsliður við Evrópu. En ef svo færi, að
Danir sýndu í þessunr málum nreiri hófsenri og þroska en ís-
lendingar, var það sónri, sem þeir vildu ekki unna neinni út-