Prestafélagsritið - 01.01.1919, Side 120

116
S. P. Sívertsen:
hátt með áhangendur sína bæði trúarlega og siðferðislega,
alt eftir hugsjón þeirri, sem þar er haldið að mönnum og
þeim kent að nálgast og keppa að.
Að trúarþekkingin sé meira en skynsemis- og skilnings-
atriði, er mönnum nú óðum að skiljast. En sé það rétt,
hlýtur James að hafa rétt fyrir sér í því, að leggja ber
áherslu á styrkleika tilfinninganna og breytni þá, sem
trúin leiðir til, og telja það meira virði en trúfræðilegar
kennisetningar. Því »mannssálin er«, eins og prófessor
Gerhard Gran segir í hinni ágætu bók sinni: «Religiös Uro«
(bls. 73), »annað og meira en hugsunarvékc. Þess vegna
segist hann vona, að nýir tímar séu í aðsigi, og mann-
kynið á ný dirfist að lofa tilfinningum sínum og trú að
fást við hið leyndardómsfulla, sem rökfræðileg hugsunin
ein aldrei geti kannað tíl hlítar.
Hið annað sem þessar sálfrœðilegu trúarlífsrannsóknir
undirstrika er, að sáning og uppskera i andans heimi sé
ákveðnu lögmáli háð. Vöxtur og þroski og allar breytingar
á svæði trúarlífsins sé vissum skilyrðum bundið, eins og
vöxtur og viðgangur alls annars lífs. Þar sé ekki um
reglulausar breytingar að ræða fremur en á öðrum svæð-
um mannlífsins, ekki óundirbúin stökk, glundroða eða
óreiðu, beldur sé öll andleg starfsemi bundin föstum
reglum, þótt oss oft sé um megn að skynja þær reglur
eða gera oss grein fyrir því andlega lögmáli, er sálar-
lífið stjórnast af.
Æðri áhrifin að ofan séu ákyeðnum skilyrðum bundin,
eins og áhrif einnar mannssálar á aðra. Og þótt í fyrstu
virðist sem ýmislegt í andlegu lífi eigi sér stað óundirbúið,
reynist, þegar betur sé að gáð, andlegt starf liggja bak við,
ef ekki í yfirvitund mannsins eða dagvitund, þá í hinu
dulda djúpi sálarinnar, í hinni svonefndu undirvitund.
Eigi þetta sér stað, eigi að eins um hinar hægfæra breyt-
ingar trúarlífsins, heldur einnig um þær, sem virðast ger-
ast í einni svipan, eins og á einu ákveðnu augnabliki,
eins og t. d. afturhvarf Páls postula og annara sem orðið