Prestafélagsritið - 01.01.1923, Side 61

56
]ón Helgason:
Prestafélagsritiö.
skoðun Maurers eru flokkarnir orðnir þrír í landinu: Hristinn
flokkur, svæsinn flokkur heiðinna manna og gætinn miðflokkur,
sem skirra vill vandræðum og loks ræður úrslitum. En með
því er gátan engan veginn ráðin. Ástæðan fyrir því, að þessi
flokkur einmitt leggst á sveif með kristna flokknum er ekki
fundin með því. Alt hið sama er að segja um tilraun Björns
Olsens til þess að ráða gátuna. Hann vill ráða hana með
hliðsjón á stjórnarfyrirkomulaginu hér á landi aðallega. Það
er stofnun hinna nýju goðorða, sem skýtur gamla goðavaldinu
skelk f bringu, svo að þeir sjá það ráð vænst til að bjarga
veldi sínu, að gangast undir hinn nýja sið og slá með því
vopnið úr höndum nýju höfðingjanna. En hér er sá Ijóður á,
að þessi tilgáta hans verður ekki sönnuð, og það sem meira
er, að fleira virðist að vera á móti henni en með. Það má vel
yera að hliðsjónir manna á þjóðfélagshögum landsmanna hafi
nokkuru ráðið, enda vekur Þorgeir athygli á því, hver nauð-
syn sé á því fyrir heill og hamingju landsmanna, að þeir hafi
allir ein lög og einn átrúnað. En aðalástæðuna til þess að
minnihluta-trúin verður ofan á, hygg eg vera tillitið til frænd-
anna í Noregi og Olafs konungs Tryggvasonar, það tillitið
ríður baggamuninn. Þeirri skoðun mun eg fyrst hafa heyrt
þann ágæta sögumann Þórhall biskup halda fram í viðtali við
mig og fleiri. Síðar hefir hinu sama verið haldið fram af öðrum
t. a. m. Boga Melsteð og einkum Magnúsi dóc. Jónssyni: Rammar
taugar drógu íslendinga til Noregs. Frá frændunum þar vildu
þeir sízt skiljast; og þangað lágu leiðir þeirra flestra, ef ekki
allra, er þeir hófu leiðangur til annara landa. Tungan var hin
sama og heima og þjóðin að mestu hin sama. Þar áttu þeir
vísan markað fyrir afurðir sínar og þangað sóttu þeir allar
þær nauðsynjavörur, er ekki fengust í landinu sjálfu. Nú voru
mestar horfur á, að Ólafur Tryggvason fengi aflað hinum nýja
sið fulls sigurs þar í landi. En það var sama sem að loka
Noregi fyrir íslendingum nema þeir tækju hinum nýja sið sem
þjóð. íslendingar gátu ekki hugsað til þeirrar einangrunar, sem
af hinu leiddi. Hún var nógu mikil fyrir, þótt þetta bættist ekki
ofan á. Hitt var alkunna, hvern ímugust kristnir menn í öðrum