Prestafélagsritið - 01.01.1923, Blaðsíða 169

164
Erlendar bækur.
Prestafélagsritið.
sætt, dapra hjartað glatt, snauða hjartað auðugt, fávísa hjartað viturt,
veika hjartað djarft, sjúka hjartað heilbrigt, blinda hjartað sjáandi og
kalda hjartað brennandi. Fyrir hana stígur hinn mikli Guð niður í Iitla
mannshjartað, og hún knýr hungraða sálu til að stíga upp tii hins auðuga
Guðs“.
Hér er bæði að ræða um trúarsögulega og trúarsá/fræðilega greinar-
gerð á bæninni og bænarsamlífinu við Guð, — hvernig bænin birtist
sögulega á ýmsum þroskunartímabilum mannlegs lífs, frá lægsfa þrosk-
unarstiginu og upp úr, hvernig hún birtist sálfræðilega hjá ýmsum mönn-
um alt eftir lundarfari þeirra og andlegri mótun, og hversu bænariðjan
birtist með harla ólíkum bænarsiðum í ýmsum trúarbrögðum og hjá ýms-
um mönnum, og er þó á öllum tímum og hjá öllum mönnum í rót sinni
og eðli hin sama. Til grundvallar allri bænariðju liggur sannfæringin um,
að bænin sé, eins og Hallgrímur orðaði það, „lykill að drottins náð“,
sem og kemur fram í hinni fögru útlistun Agústíns á því hvað bænin sé:
„Bæn réttláts manns er Iykill að himninum. Uppstígur bæn en niðurstígur
miskunn Guðs“ („Oratio justi clavis est coeli. Ascendit precatio et descendit
miseratio Dei“).
Rit þetta er þrungið af lærdómi og ber vott um, aÖ höfundurinn sé
með afbrigðum víðlesinn, en því njóta Iesendurnir ekki sízt góðs af, þar
sem er hinn mikli aragrúi tilvitnana í rit ýmissa manna og ummæli þeirra
um bænina, gildi hennar og ómetanlegt ágæti. Og tilgangur höfundarins
er þegar frá upphafi auðsær, sem sé sá að hvetja menn til þess að lifa
lífi sínu sem mest „í heimi bænarinnar" og sækja sér þangað næringu
fyrir andlegt líf sitt, þrótt í baráttu þess og huggun í andstreymi þess.
Þegar á fyrstu blaðsíðu bókarinnar verða fyrir manni ummæli ýmissa
ágætismanna um bænina, sem hverjum manni ættu að vera hvöt til bænar.
„Sá sem ekki biðst fyrir eða ákallar Guð í neyð sinni, hann trúir vissu-
lega ekki á hann svo sem Guð, og veitir hor.um ekki heldur þann guð-
dómlega heiður, sem honum ber“ (Lúther). „An bænar finnur enginn Guð;
bænin er meðal sem vér leitum með Guðs og finnum hann“ (Joh. Arndt).
„Að óttast Guð og biðja er eitt og hið sama“ (Schleiermacher). „Að biðja
er fyrir trúmanninn hið sama og það að hugsa fyrir heimspekinginn.
Trúarlegu innræti er jafneðlilegt að biðja og hugsuninni er að hugsa"
(skáldið Novalis). „Trúarhvötin helgasta er hvöt til bænar“ (Rothe). „Hvar
sem lifandi trú bærist hjá manninum, þar er bæn“ (Adolf Deissmann).
„Tak bænina úr heiminum og það mun vera eins og rofið sé sambandið
milli mannkynsins og Guðs, og barnið gert mállaust gagnvart föður sín-
um“. „Þar sem bænin þagnar með öilu, þar er trúin sjálf búin að vera“
(C. P. Tiele). „Þar sem ekki er um neina bæn hjartans að ræða, þar er
ekki heldur um neina trú að ræða“ (Aug. Sabatier; William James).
Bænin er „fyrsta, hæsta og mesta fyrirbrigði trúarinnar og opinberun"
(Hettinger), „blóðið og blóðrásin í trúarlífinu“ (Stoltz), „sálin í hinni opin-