Prestafélagsritið - 01.01.1923, Síða 81

76
Jón Helgason:
Prestafélagsritiö.
Magnús Gissursson segir beinlínis að hann hafi verið síðastur
löglega kvæntur biskup á landi hér. Þótt þeir væru báðir ókvæn-
ismenn Þorlákur helgi og Guðmundur góði, þá er þess hvergi
getið, að þeir hafi amast við hjúskap presta. Eg hygg það
verið hafa alveg nýtt og áður óheyrt hér á landi, er Hein-
rekur biskup vildi ekki leyfa Gunnlögi presti í Reykholti
(mági Þorgils skarða) að ganga til kirkju er hann heyrði að
hann væri prestur og þó kvæntur. Það er ekki fyr en með
Kristinrétti Arna að tekið er að halda fram ókvæni æðri klerka
sem klerklegri kröfu samkvæmt kirkjulegum rétti hér á landi.
En þótt trúarlífið á Islandi væri ærið veikt og þróttlítið á
13. öldinni, þá verður því sízt haldið fram, að menn gerðust
fráhverfir kirkjunni eða þeim stæði á sama um heilagt tíða-
hald. Þrátt fyrir alt hafði kirkjan náð svo föstum tökum á hugum
manna, að þau hafa naumast fastari verið í annað sinn. Þótt
virðingunni fyrir hinum vígðu guðshúsum væri einatt misboðið
af ofstopamönnum og þau saurguð og vanhelguð með blóðs-
úthellingum, þá stóð mönnum sízt á sama um heilagt tíðahald
og kendu sársauka, er tíðir lögðust niður sökum vanhelgunar
á kirkjum. Alkunnugt er andvarp höfundar Sturlungasögu eftir
að þeir Arnór og Sigurður höfðu náð yfirráðum nyrðra og
þröngdu prestum að syngja í kirkju: »AumIeg og hörmuleg
kristni var þar þá að sjá. Sumir prestar lögðu messusönginn fyrir
hræðslu sakir við Guð, sumir frömdu fyrir hræðslu sakir við
höfðingja, en sumir af sínum sjálfsvilja. Höfuðkirkjan, móðirin,
sat í sorg og sút og sumar dætur með henni, en sumar
gleymdu yfir hennar harmi, og lifði hver sem lysti, en enginn
þorði um að vanda né satt að mæla« fyrir ofríki þeirra Arn-
órs og Sigurðar. Vrðu menn ósáttir við kirkjuna, eða lentu
í kirkjunnar banni, þá var kostað kapps um sem fyrst að
sættast við hana, því sá dó sem »helvítismaður«, sem dó í
banni kirkjunnar, svo fastlega var því trúað, að utan vebanda
hennar væri enga von hjálpræðis að fá. Og þótt menn féllu
frá án þess að vera í banni og eftir að hafa tekið skriftir og
meðtekið Guðs lík amadeyjandi og heilaga ólean, þá þótti samt
tryggilegast að efna til sérstakra sálumessna fyrir þann sem