Prestafélagsritið - 01.01.1923, Síða 92

Prestaféiagsritiö. Kristni og þjóðlíf á íslandi. 87
að segja: Þjóðin hefir þá eignast tvo þjóðardýrlinga, þar sem
voru þeir Þorlákur og Jón, viðurkendir sem dýrkunarverðir af
sjálfu alþingi, og ekki löngu síðar eignast hún hinn þriðja —
Guðmund góða. Akall þeirra verður skjótt jafn algengt með
alþýðu og ákall ýmsra útlendra dýrlinga bæði karla og kvenna.
En þó verður það öllum dýrlingum fremur María mey, Guðs
(þ. e. Krists) heilaga móðir, sem ákall manna beinist að, enda
þótti hún standa heilagri þrenningu nær en allir aðrir helgir
menn vegna sérstöðu sinnar »móðir Guðs«. Sá fjöldi íslenzkra
kirkna, sem helgaðar voru heilagri Maríu, og sá aragrúi Maríu-
kvæða og kviðlinga, sem hér sprettur upp, sýnir betur en nokkuð
annað rótgróna lotningu Islendinga fyrir »drotning himnanna«.
Vfir höfuð að tala er sízt furða þótt traust almennings til
kirkjunnar yrði jafn rótgróið og það varð. Frá vöggu til grafar
var líf einstaklingsins undir kirkjunnar handleiðslu. Við öll
tímamót lífsins lætur kirkjan á einhvern hátt til sín taka. Þegar
eftir fæðinguna er farið með hvítvoðunginn til skírnar, til þess
að innlima hann í samfélag heil. kirkju, því að enginn gæti
átt Guð að föður, sem ekki ætti kirkjuna að móður. Skírnin
var beint sáluhjálparskilyrði. Frá sjö ára aldri skyldi barnið
ganga til skrifta árlega, til þess að presturinn gæti öðlast
vitneskju um kunnáttu þess í kristnum ungmennafræðum. Þegar
börnin höfðu hlotið áskilda fræðslu skyldi ferma þau. Vngra
en sjö ára mátti þó ekkert barn ferma. Fermingin var eitt af
sjö sakramentum kirkjunnar, er flutti hinni ungu sál kraftana,
til þess að afneita djöflinum og öllum hans gjörningum og
veitti jafnframt hlutdeild í þeim sjö gáfum andans. Það jók
þessari helgiathöfn sérstakt gildi, að hana máttu biskupar einir
um hönd hafa, svo sem nafnið »biskupan« ber með sér. En
svo háleitar sem þær tvær athafnir, skírn og ferming, þóttu,
var þó altarissakramentið (»húslið«) enn háleitara í meðvitund
manna; því að þar var framborið háheilagt sakramenti »Guðs
líkama« og »Guðs blóðs«, er átti að »varðveita sálina til eilífs
lífs«. Að leikmönnum var ekki útdeilt kaleiknum, svo prestur-
inn einn neytti vínsins, varð aðeins til þess að auka á helgi
athafnarinnar og á lotninguna fyrir prestinum, er með upp-