Prestafélagsritið - 01.01.1923, Side 102

Prestaféiagsritiö. Kristni og þjóðlíf á íslandi. 97
Alkunna er hve annari eins konu og Ólöfu dóttur Lofts ríka,
hefir verið ábótavant í þessu tilliti, og þá var ekki Solveig
Þorleifsdóttir mágkona hennar neitt dygðablóm; hún hljóp
frá manni sínum Ormi Loftssyni og gerðist frilla Sigmundar
prests Steindórssonar og varð í þeirri sambúð þeirra móðir
]óns lögmanns. Vfir höfuð að tala, má svo heita sem þjóðlífið
sé alt meira og minna sýkt af agaleysi og allskonar óhrjáleika,
sem kirkjan með sínum ögunarmeðulum fær lítt rönd við reist.
En alt þetta sýnir berlega, að sá guðsótti eða trúrækni, er
enn lifði með þjóðinni, hefir verið næsta haldlítill í lífinu ekki
síður á 15. en á 13. öld. Að menn, brotlegir við kirkjunnar
lög, voru dæmdir til að taka skriftir og greiða sektir eða þeir
voru settir út af sakramentunum eða jafnvel öllu samfélagi við
heilaga kirkju — alt þetta hafði ef til vill nokkur áhrif í svip,
en til virkilegrar lífernisbetrunar leiddi það ekki eða sjaldnast.
En þrátt fyrir alt þetta — þrátt fyrir kurr alls almennings
gegn kirkju-valdinu jafn agalegt og það var orðið, og þrátt
fyrir alt agaleysið í þjóðlífinu, hnignun siðferðislífsins og áhuga-
leysi manna um andleg mál, verður þó ekki sagt að traust
almennings til kirkjunnar væri orðið minna nú en áður hafði
verið. I heild sinni var allur landslýður innilega hlyntur hinni
heil. katólsku kirkju með kenningum hennar og helgisiðum,
og datt sízt í hug að rísa gegn henni, þótt hann hefði ýmis-
legt að athuga við embættislega fulltrúa hennar úti hér. Allar
helgar tíðir ræktu menn mjög samvizkusamlega, — Ólöf Lofts-
dóttir refsaði heimafólki sínu á Skarði, ef ekki sótti kirkju á
helgum, er veður leyfði, með því að halda fyrir því mat þann
dag, — höfðu um hönd helgar athafnir með fjálgleik og lotn-
ingu og voru örlátir við kirkjur og klerka. Um vitandi vantrú
eða afneitun trúarsanninda kirkjunnar, var alls ekki að ræða.
Vrði einhver fyrir agandi hendi kirkjunnar, var nú sem fyr
sjálfsagt talið, að reyna sem fyrst að sættast við hana, svo
fastlega sem því var trúað, að útlilokun frá samfélagi heilagrar
kirkju hefði eilífa glötum í för með sér. En þetta traust manna
til kirkjunnar var lítt vitandi trú, er menn gerðu sér fulla grein
fyrir. Kristindómur manna var enn sem fyr aðallega fólginn í
7