Eimreiðin - 01.01.1924, Page 45

Eimreiðin FRUMEINDAKENNING NÚTÍMANS 41
metra. Kjarnastærðin er talsvert breytileg. Þvermálið er frá '/sooo
biljónasti og upp í tvo biljónustu hluta úr sentimetra. Stærsti
^jarninn er þannig 10,000 sinnum stærri en sá minsti, en það
er vetniskjarninn. Þvermál flestra kjarnanna liggur nær stærri
tölunni. Rafeindin er allstór, miðað við þyngd hennar. Þung-
inn er Visso af þunga léttasta kjarnans, en þvermálið er 1800
sinnum meira en kjarnans, þó verður það ekki nema einn
briðji af biljónasta hluta úr sentimetra.
Samkvæmt því, sem áður er sagt, er þvermál kjarnans að
eins Vioooo og alt niður í Vioo miljónasta hluta af þvermáli
frumeindarinnar, og þá fer manni að skiljast, að það séu ekki
neinar öfgar, þó kjarnanum sé líkt við sól og rafeindunum
við reikistjörnur. Hugsi maður sér meðal frumeind stækkaða
svo mikið, að hún yrði eins og jörðin, þá yrði kjarninn að
eins liðugur 1/2 kílómetri. Rafeindin yrði um '/5 úr kílómetra.
En þótt nokkrar kúlur af því tagi væru á ferð utan um kjarn-
ann, þá hlýtur manni að blöskra það, hve Iítinn hluta af frum-
eindinni efnið sjálft fyllir, þar sem þvermál þannig stækkaðrar
frumeindar væri þó ekki minna en nálega 13 þús. kílómetrar.
þá fer maður að geta skilið, hvernig Rutherford gat skotið
sólefnisfrumeindum gegnum frumeindir annara frumefna. —
Niðurstaðan af tilraunum hans, var kenning sú, um byggingu
Eumeindanna, sem eg hefi lýst hér að framan.
Eg verð að minnast á annað, sem spratt upp af þessum
klraunum Rutherfords með alfageislana, en það var það, svo
sem mörgum mun kunnugt, að ýms frumefni klofnuðu við
skothríð þá, sem Rutherford lét á þau ganga. Manni finst
heldur ekki í sjálfu sér neitt óeðlilegt, þótt hrykkja kynni í
niáttarviðum frumeindarkjarna, sem sólefnisfrumeindarkjami,
er fer með alt að 20,000 kílómetra hraða á sekúndu, lendir á.
Sólefnisfrumeindin er mjög traustlega bygð og klofnar ekki.
Eutherford fékk klofið á þenna hátt köfnunarefniskjarnann í
hhita, sem höfðu þungann 1 og 3. Köfnunarefnið er loftteg-
Ur*d með frumeindarþungann 12. Frá kolsýru og súrefni klofn-
uðu hlutar með þungann 2 og 3. Þessar agnir, sem hafa
tungann 1 eru vetnisfrumeindir, og það hefir verið hægt að
sÝna á ótvíræðan hátt, að þær hafa ekki komið annarsstaðar
að, en úr köfnunarefniskjarnanum. Onnur efni, sem klofin