Eimreiðin - 01.07.1924, Síða 90

282 FRÆNDUM SÍÐU-HALLS SVARAÐ eimreiÐIN
Og um trúarreynsluna er það að segja — þessa lífæð allra
trúarbragða — að hún mun engu minni í hóp guðspekifélaga
en annarsstaðar. Margir þeirra hafa jafnan verið einlægir í
kristinni trú. En sumir þeirra hafa þó fyrst öðlast verulega
trúarreynslu, eftir að þeir fóru að kynna sér kenningar guð'
spekistefnunnar, og hefur hún því orðið til þess að auka enn
meira gildi kristinnar trúar, í augum þeirra.
Snúum okkur nú að heimildargögnum vísinda. Vera má zð
einhver hugsi þá á þessa leið:
Það er aldrei nema satt, að við höfum sjálf engar sannanir
fyrir fjölmörgum kenningum vísinda, en við getum sannað
okkur þær, hvenær sem við viljum. Oðru máli er að gegna
um kenningar guðspekinnar. Þær getum við alls eigi staðfest.
Þetta mun þó reynast ykkur ærið torvelt, er til kastanna
kemur.
Fyrst er það, að margt er í kenningum vísinda, fullyrðing-
um og frásögnum, sem eigi verður endursannað né staðfest
að nýju. Svo er það um sagnfræðileg vísindi, sem fjalla að
mestu leyti um atburði sem við hafa borið að eins einu sinni-
I náttúruvísindum eru og ýmissar staðreyndir, sem ekki verða
staðfestar að nýju, t. d. í stjörnufræði og veðurfræði. Sama er
að segja um sjúkdómafræði. Þar er um mörg fyrirbæri að
ræða, sem sjaldan koma fyrir og ekki er unt að rannsaka,
hvenær sem vera skal, en talin eru sannreyndir í heimi v>s'
inda, sökum vitnisburðar nokkurra manna, er hafa athugað
þau. Er því ekki unt að fá eigin sönnun fyrir öllum kenning-
um vísinda. Aðstaða sú og ástand það, er athugað var og
sumar þeirra hvíla á, skortir með öllu.
Þá má og geta þess, að þótt unt væri að staðfesta með
eigin reynd alt það, er vísindin telja sannað, mundi þó engia
ein mannsæfi endast til þess. Vísindamennirnir sjálfir, senl
þykja vandastir allra manna að sönnunargögnum, verða og nð
gera sér að góðu að reisa á undirstöðum, sem aðrir hafa Iagt-
og þeir sjálfir aldrei rannsakað. Dr. ]ohn Harker, aðalaðstoð-
armaður við eðlisfræði-rannsóknarstofu brezka ríkisins í Tedd-
ington, minnist á efni þetta í erindi, er hann flutti 1914.
Þar segir svo meðal annars:
»Sá sem ætlar sér að halda áfram vísindalegum rannsókn-