Hugur - 01.01.1996, Qupperneq 35

Hugur - 01.01.1996, Qupperneq 35
Af tvennu illu 33 tengir við endalausar málamiðlanir stjómmálanna.61 Þcgar kemur að erfiðri ákvörðun á ögurstund á nytjastefnumaðurinn oft úr vöndu að ráða, en hann skirrist ekki við að reyna að ráða fram úr vandanum með hamingju sem flestra að leiðarljósi;62 að horfast í augu við samábyrgð sína á velferð heimsins. Nytjastefnumaðurinn flýr þannig úr brenn- unni með Kára, til þess að geta síðar komið fram maklegum hefndum, í stað þess að bíða bölrór eftir því að logamir svíði hann. Hann bregst við eins og hetja fram í rauðan dauðann, ekki sem leiksoppur eða fórnarlamb.63 Komi að því að hann þurfi, eins og Sophie, að kjósa feigð á einn til að bjarga öðrum, gerir hann það l'ráleitt með því hugarfari að ekki muni um einn blóðmörskepp í sláturtíðinni. Nytja- stefnumaðurinn þjáist, eins og við þjáumst öll þegar við neyðumst til að taka harmræna ákvörðun. En hann veit einnig að betra er, af tvennu illu, að annað bamið lifi en hvomgt, og hann veit að hann býr í hörðum heimi þar sem það kostar klof að ríða röftum; að gera og vera. Dygðafræðingar nútímans hafa gert siðfræðinni mikið gagn, eins og ég vék að í öndverðu máli. Þeir hafa rifjað upp með okkur forn aristótelísk sannindi um þýðingu dygða, og ekki síður tilfinninga, fyrir hið góða líf. En að svo miklu leyti sem siðferðiskenning er hjálpartæki til siðlegrar ákvörðunar þá hafa þeir ekki, fremur en Aristóteles forðum, sett fram neina fullburða kenningu, neitt „tæki“ 61 Sjá „Að gera og að vera...“, bls. 76. 62 Hér verður þó að minna á það sem fyrr segir í ritgerðinni að til geta verið aðstæður þar sem báðir/allir kostir eru nákvæmlega jafnslæmir og ekki skiptir í raun máli hvor/hver er valinn. Sjá einnig neðanmálsgrein 16 f „Nytjastefnunni", Þroskakostir, bls. 85. En það er ekki löstur á nytjastefnunni (né hvaða annarri siðferðiskenningu sem er) að geta ekki gefið okkur ráð við slíkar jaðaraðstæður, fremur en það er löstur á íþróttadómara að geta ekki skorið úr um hvor vann hlaup ef tveir komu hnífjafnir í mark. 63 Ég styðst hér m.a. við skilgreiningu hetjuhugsjónarinnar í bók Bowra, C. M., Heroic Poetry (London: Macmillan, 1966). Bowra bendir á hvemig hetjuskáldskapur hafi smám saman sprottið upp úr eldri skáldskapargerðum, töfraþulum og tregrófi; breytingin sé m.a. sú að hetjan beijist til síðasta blóðdropa við ofureflið í stað þess að beygja sig fyrir því og harma hlutskipti sitt sem leiksopps örlaganna. Að breyttu breytanda má segja að ég hafi í þessari ritgerð rakið hliðstæða þróunarsögu, frá sjálfhverfu dygðafræðanna til dáða nytjastefnunnar!
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.