Hugur - 01.01.1996, Side 51

Hugur - 01.01.1996, Side 51
Orðrœðan um frelsið 49 skynsamleg og óþvinguð rökræða allra hlutaðeigandi væri ástunduð. Þessa hugmynd um „ákjósanlegar samræðuaðstæður,“ eins og Habermas nefnir hana, ber ekki að skilja sem sögulegan lokaáfanga sem við getum vænst að verði að veruleika; hún er fræðileg fyrirmynd, þ.e. hugmynd sem við getum miðað við í mati okkar og gagnrýni á allar raunverulegar samræður. Það er hlutverk heimspekinnar að skýra þær leikreglur sem pólitísk samræða á að lúta og að gagnrýna þær félagslegu aðstæður sem standa í vegi fyrir henni. Habermas leggur hins vegar áherslu á að heimspekingurinn eigi ekki að kveða upp úr um niðurstöður slíkrar samræðu.35 Það er lýðræðisleg krafa sem gera verður til þegnanna sjálfra. Þátttaka í pólitískri samræðu um mótun lífsskilyrða er ein mikilvægasta leiðin sem völ er á til menn nái að þroska hæfileika sína, réttlætiskennd og samábyrgð. Þetta er það almenna félagslega markmið sem okkur er sameiginlegt, og umræður um skipan þjóð- félagsins þurfa ekki aðra viðmiðun. Og skilyrði þess að því markmiði verði náð eru samstaða, gagnkvæm aðstoð og virðing meðal borgaranna, miklu fremur en einangrað sjálfræði einstaklinga. Einbliða áhersla á frelsisréttindi hefur tilhneigingu til að sundra þeim félagslegu innviðum sem þroskaskilyrði manna byggja á. Svarið við þessu er hvorki að draga úr réttindum einstaklinga né að hverfa aftur til gamalla gilda, heldur að móta öfluga, lýðræðislega samræðu- menningu þar sem fólk er virkjað til ákvarðana um eigin lífsskilyrði á ábyrgan hátt. í síðasta lagi, þegar félagslegu frelsi er lýst útfrá frjálsum sam- ræðum, þá höfum við fundið fijóa leið til þess að ræða sambandið milli frelsis og siðferðis. Hin sameiginlega umhugsun um valkosti í rökræðu er upplýst af siðferðilegum röksemdum. Samkvæmt þessu viðhorfx getur frelsið því hvorki verið fólgið í fjölda þeirra valkosta sem standa til boða né í tiltekinni þjóðfélagsskipan, að þeirri kröfu undanskilinni að samfélaginu sé þannig háttað að það geri frjálsar samræður mögulegar. Þessi krafa skiptir sköpum vegna þess að hún byggir á þeirri meginforsendu að félagsleg markmið verði ekki ákvörðuö f einræðu; menn verða að hugsa og sammælast um þau í 35 Sjá til dæmis Moral Consciousness and Communicative Action, þýð. Christian Lenhardt og Shierry Weber Nicholsen (Cambridge: Polity Press 1990), s. 122.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.