Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1888, Side 33

33
um pess konar á Suðurlandi fyrri en kannske á síðustu
árum á mjög fáum stöðum.
Eptir miðja þessa öld fór fólk að fjölga í kaupstöð-
um lijer, og víða settust purrabúðarmenn að í sjóar-
sveitunum, svo par urðu liverii. |>að heiir brátt komið
par í ijós, að eigi er liægt að hafa uppfræðslu barnanna
par í eins góðu lagi og í sveitunum. Atvinnuvegir sjó-
armanna eru eigi eins rðglubundnir og sveitamanna, er
pví eigi eins gott næði til að kenna börnunum; par er
líka meiri sollur og samgangur barnanna, en til sveita.
Eyrir pví hafa 1 sjóarsveitum og kaupstöðum komið upp
nokkrir skólar fyrir börn og unglinga, sumstaðar hafa
peir staðið alllengi, eins og í Reykjavík og Akureyri,
en fiestir liinna hafa verið stofnaðir á hinum síðustn
10 árum, svo nú má telja, að 25 barnaskólar sjeu á
landinu auk 3 kvennaskóla og 1 realskóla. Flestir eru
alpýðuskólarnir stofnaðir að tilhlutun prestanna, og
enda hafa einstöku peirra gefið stórfje til alpýðuskóla.
f>að virðist pví liggja opið fyrir og vera eðlilegast, að
par sjeu stofnaðir skólar, sem svo er pjettbýlt, að peim
verði við komið, en að heimilismenntunin og umgangs-
skólar verði sem mest látin duga í strjálbyggðum lijer-
uðum. En eigi er par með allt fengið, pótt skólarnir
sjeu fengnir, ef peir eru eins illa úr garði gerðir og
peir, sem pegar eru stofnaðir, og pegar vanta allar
grundvallarreglur fyrir stjórn peirra og fyrirkomulagi
yfir höfuð; jeg leyfi mjer að segja, að sumir barnaskóla
vorra eru hreint og beint til ills, eins og peir nú eru.
Allt fyrirkomulag peirra er á ríngulreið, enginn kenuslu-
tími ákveðinn. Hingað til hafa skólarnir haft svo lít-
ið fje, að skólanefndirnar hafa verið neyddar til að taka
hinn ódýrasta kennara, sem hoðizt hefur án tillits til
dugnaðar hans. Það eru að eins fáeinar undantekning-
3